Τά "χρόνια πολλά¨από τόν Κώστα Κασσιό.

Μια βουνίσια –ρουμελιώτική Πασχαλιά

Κώστας Κασσιός -Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ

Η Μεγάλη Παρασκευή

Όλα ξεκινάνε για τη γιορτή της πασχαλιάς από το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής όταν νωρίς νωρίς αρχίζουν να χτυπάνε πένθιμα οι καμπάνες και από τις τέσσερες εκκλησίες του χωριού . «Σήμερα μαύρος ουρανός , σήμερα μαύρη μέρα» πένθιμο το άκουσμα και τα παιδικά μάτια γεμίζουν δάκρυα με τη θλιβερή μελωδία που λέγεται για το Χριστό μας που σήμερα πεθαίνει για τη δική μας σωτηρία  κρεμασμένος πάνω στον ξύλινο σταυρό από τους ‘άνομους εβραίους… οι άνομοι και τα σκυλιά οι τρείς καταραμένοι» όπως  συνεχίζει το θλιβερό μεγαλο-παρασκευιάτικο ρέκβιεμ .

Ήδη η ώρα όμως έχει περάσει και η ομάδα των παιδιών των «λουλουδιών»- όχι αυτή των παλαιών χίπηδων!! -αλλά οι μικροί μαθητές και μαθήτριες από το σχολείο που με τα καλαθάκια τους τρέχουν στα όρια της ενορίας τους από σπίτι σε σπίτι , από αυλή σε αυλή  και  άλλοτε ζητούν , άλλοτε κόβουν μόνα τους και από λίγα λουλούδια που πρέπει  να τα φέρουν γρήγορα στην εκκλησία .Εκεί βρίσκεται από πολύ νωρίς πρωί πρωί το επιτελείο των γυναικών στολισμού του Επιταφίου της εκκλησίας της ενορίας τους μαζί με τον παπά . Τώρα  τα περιμένουν εναγωνίως να επιστρέψουν τα παιδιά με τα καλαθάκια τους γεμάτα από τα λουλούδια που μάζεψαν για να ξεκινήσει το στόλισμα του νεκρικού ταφικού συμβόλου του αποκαθηλωμένου από το σταυρό Ιησού του  Επιταφίου του . Το στόλισμα που δεν γίνεται  μόνο συμβολικά  για να απαλύνει το αίσθημα της θλίψης σαν χριστιανών  για τον θανόντα Ιησού ,αλλά αποσκοπεί και για τον βραδινό τοπικό ανταγωνισμό μεταξύ των Επιταφίων της κάθε ενορίας στην πλατεία .Εκεί μπροστά στο συγκεντρωμένο πλήθος των ‘πιστών ‘όλοι οι Επιτάφιοι’… ‘αναρτώνται!!!δηλ. σηκώνονται στους ώμους των πιστών   και εκεί γίνεται η σύγκριση ποιάς ενορίας ο Επιτάφιος είναι ο  καλλίτερα στολισμένος, καλλίτερα  φωταγωγημένος και προπάντων ποιάς ενορίας η αυτοσχέδια χορωδία από καλλίφωνους παριστάμενους μαζί με τον ιερέα τους έψαλλε καλλίτερα και μελωδικότερα το «αι γένεαι αι πάσαι» .Και βέβαια τότε η κουβέντα ανάβει ανάμεσα στους πιτσιρικάδες κάθε γειτονιάς  αυτοί δηλαδή που όλο το πρωινό έτρεχαν για να μαζέψουν τα λουλούδια για το στόλισμα . «Είδες ο δικός μας Επιτάφιος ήταν ο καλλίτερα στολισμένος με  τα καλλίτερα φωτάκια έλεγε η μια μικροπαρέα ,ενώ  η άλλη αντέτεινε παραδεχόμενη την αισθητική της …ήττα «ναι αλλά εμείς είχαμε την καλλίτερη ..χορωδία –μάλλον με τη λιγότερη παραφωνία – και ο παπάς μας έψαλλε καλλίτερα από τον δικό σας και εκεί η αψιμαχία τελείωνε με συμφιλιωτικά χαμόγελα. Και μετά από όλα αυτά ‘το πιστό…   φιλοθεάμων κοινό της πλατείας !! της  κάθε ενορίας ακολουθούσε την πομπή επιστροφής του Επιτάφιου που περνούσε μέσα από τις γειτονιές του  με τα κλεφτοφάναρα αναμμένα να φαντάζουν σαν κινούμενες πυγολαμπίδες πίσω στην εκκλησία .

Και ενώ τα του Επιταφίου θέματα διεξάγονταν  από το πρωί και  μέχρι το βράδυ της Μ. Παρασκευής με τη φροντίδα των μικρών μαθητών και των μανάδων τους σε επίπεδο όμως ενορίας ,οι άνδρες  σε  κάθε γειτονιά τώρα  είχαν άλλα σοβαρότερα καθήκοντα τη μέρα της Μεγάλης Παρασκευής  να εκτελέσουν.

Η δική τους πλέον ευθύνη –των ανδρών- ξεκινάει με τη φροντίδα να εξασφαλίσουν την καλλίτερη ομαδική οργάνωση στη γειτονιά για τον κοινώς ονομαζόμενο ‘λάκκο’ για το ομαδικό  ψήσιμο τη μέρα της ανάστασης του καθιερωμένου αρνιού στη σούβλα κοινώς του ‘οβελία’. Για την οργάνωση της ομάδος ψησίματος στη γειτονιά  ο αρχαιότερος άνδρας ηλικιακά γείτονας αναλαμβάνει τον  ρόλο του Συντονιστή , που  κατά την προσφιλή πλέον στον τόπο μας έκφραση φέρει και τον εφήμερο …τίτλο του «Προέδρου».

Η θέση το  που θα γίνει  ο ‘λάκκος ‘ψησίματος στη γειτονιά είναι προκαθορισμένη πριν από πολλές δεκαετίες και η θέση αυτή  δεν αλλάζει παρά  μόνο σε ότι αφορά  το μήκος του λάκκου που μεταβάλλεται ανάλογα με τα πόσα αρνιά μαζεύονται για ψήσιμο  στη γειτονιά κάθε χρόνο . Ο εξοπλισμός  για την τοποθέτηση των αρνιών στη σειρά και για το γύρισμα είναι και αυτός έτοιμος και φυλάσσεται και συντηρείται σε προκαθορισμένο μέρος και σπίτι για να χρησιμοποιείται τη μέρα της ανάστασης στο λάκκο μια φορά το χρόνο.

Η άμεση τώρα φροντίδα είναι η έγκαιρη εξασφάλιση της καύσιμης ύλης για το ψήσιμο. . Εδώ πλέον όλα κινούνται στη σφαίρα της παράδοσης και των παλιών καλών συνηθειών . Ούτε κουβέντα να γίνεται για την αγορά ‘κάρβουνα εμπορίου’ για τη θράκα ψησίματος. Η παράδοση απαιτεί ο κάθε λάκκος να ανάβει τη φωτιά  και να φτιάχνει τα κάρβουνα για το ψήσιμο είτε με κληματόβεργες- όταν ακόμα υπήρχαν τα αμπέλια και κάθε φαμελιά κράταγε τις κληματόβεργες από τα κλαδέματα – είτε από πουρνάρια . Και επειδή οι κληματόβεργες που έκαναν και το καλλίτερο κάρβουνο πλέον δεν υπάρχουν μια και δεν υπάρχουν αμπέλια , τα πουρνάρια είναι το αναγκαίο κακό εξασφάλισης  για  κάρβουνα ψησίματος . Έτσι από κάθε γειτονιά   το πρωί της Μ. Παρασκευής ξεκίναγε το ανδρικό καραβάνι - συχνά συνεπικουρούμενο και από αγρότισσες- εφοδιασμένο με κλαδευτήρια , πριόνια , και ‘χαλούς ΄--ειδικό εργαλείο για κοπή ξυλωδών θάμνων – με  τρακτέρ και πίσω  πλατφόρμες ή και με φορτηγά αγροτικά για τις πλαγιές και λόγγους που κυριαρχούσαν οι συδενδρίες από τα πουρνάρια και που  βρίσκονταν σε δημόσια δασική έκταση κοντά στο χωριό .

Τη μέρα τούτη  η Δασική Υπηρεσία ξεχνάει τις παραβάσεις λαθροϋλοτομίας και τον δασικό ποινικό κώδικα και αφήνει ελεύθερη την κοπή των πουρναριών .  Άλλωστε γνωρίζει ότι η περιπτωσιακή αυτή αραίωση βοηθάει το πουρνάρι να ξαναπετάξει και μάλιστα να βγάλει και ροδάμι προσφιλές ενδιαίτημα για  την ελεύθερη αιγοβοσκή  ενώ μειώνει και την καύσιμη ύλη στις περιπτώσεις πυρκαγιών το καλοκαίρι .

Ήδη μέχρι  το μεσημέρι έχει κοπεί και φορτωθεί η απαιτούμενη ποσότητα από δέματα πουρναριών  -για κάθε αρνί υπολογίζεται ότι χρειάζονται περίπου  5-7 δέματα πουρνάρια.

Σε πομπή πλέον τα κατάφορτα τρακτέρ και παλτφόρμες με  όλο αυτό τον όγκο  από πουρνάρια  γυρνάνε στο χωριό  και τα αδειάζουν   στη θέση της γειτονιάς  που προορίζεται να γίνει ο λάκκος ανήμερα το Πάσχα. Παλαιότερα όταν τα δεμάτια με τις κληματόβεργες ήταν η κύρια ύλη το βράδυ σε κάθε γειτονιά υπήρχε και ‘φύλαξη’ για την αποφυγή …των κλοπών!!! από γειτονιές που δεν τους έφταναν τα κλήματα !!! Βέβαια η αφθονία από πουρνάρια έχει εξαφανίσει πλέον  τον κίνδυνο αυτό της  κλοπής .

Στο καφενείο τώρα η συζήτηση περιστρέφεται στο ποιος τσοπάνης  έχει τα καλλίτερα αρνιά  στο  αν του δείνα χασάπη είναι ντόπια ή εισαγωγής , πόσο τιμάται το κιλό κλπ , ενώ  αμέσως και μετά από τις σχετικές πληροφορίες γινόταν το κλείσιμο της παραγγελίας του αρνιού με την παράκληση το  βάρος του αρνιού να μην είναι μεγάλο αλλά ανάλογο με τα μέλη  της οικογενείας ή και με τους τυχόν επισκέπτες , να μην είναι πολύ παχύ και όλα τα σχετικά του παζαρέματος αλλά κύρια τι ώρα θα τα έσφαζαν την επομένη , τι ώρα να πάνε να τα σουβλίσουν και ποια θα ήταν η τύχη των ‘εντόσθιων του αρνιού’. Συνήθως όταν το αρνί αγοραζόταν από τσοπάνη είχε  και bonus ένα ‘τέντζερη γιαούρτι’ , ενώ από το χασάπη το bonus ήταν μια extra συκωταριά !!!

Για στρώσιμο βέβαια τραπεζιού και γεύμα σε τραπέζι ούτε κουβέντα να γίνεται. Η Μ. Παρασκευή ήταν ημέρα πένθους και κατά την παράδοση απαιτούσε να μη τρώμε όπως κάθε μέρα όλοι μαζί αλλά γρήγορα και όρθιοι ότι νηστήσιμο υπήρχε  και μόνο το βράδυ αφού είχαν βγει τα αστέρια να τρώγαμε όλοι μαζί. Ακόμα καμιά εργασία να μη γίνεται  -εκτός από την κοπή των πουρναριών -!!!Θεματοφύλακες  του εθιμοτυπικού στην οικογένεια ήταν πάντα όταν υπήρχαν οι παππούδες και γιαγιάδες που δεν τολμούσε κανείς να μην υπακούσει.

Το Μεγάλο  Σάββατο

Το Μ. Σάββατο ήταν προορισμένο για τις τελευταίες αγορές για το Πασχαλινό τραπέζι αλλά προπάντων η φροντίδα ήταν για τον ‘οβελία’ για το αρνί μας για το Πάσχα.

Η ειδοποίηση από τον τσοπάνη ή το χασάπη ότι το αρνί που είχε καταχωρηθεί στο όνομά μας ήταν έτοιμο να διατεθεί και να σουβλιστεί απαιτούσε την άμεση μετάβασή μας  και τη μεταφορά μαζί της σούβλας για το σούβλισμα .  Μετά τα σχετικά με  πληρωμές και  …bonus  κλπ, έμφορτοι και πεζή με τον  πολύτιμο σουβλισμένο πλέον ‘οβελία’ γινόταν   η θριαμβευτική η επιστροφή στο σπίτι. Η περιέργεια όλης της οικογένειας να δουν το αρνί , να το εκτιμήσουν «φαινολογικά» με το επιφώνημα α…καλό φαίνεται  ή το σχόλιο …σαν παχύ μοιάζει κλπ,κλπ  ακολουθούσαν οι απόψεις  για το πώς  πλέον θα διασφαλιστεί η  διατήρησή του μέχρι την επομένη ημέρα από κινδύνους όπως  από γάτες!!!, μύγες….. ή και τυχόν ποντικούς …αφού θα το εγαταβιώναμε  στο δροσερό υπόγειο   του σπιτιού ελλείψει ειδικού ψυγείου και κύρια για  να διατηρηθεί σαν φρέσκο  και να μην ‘ξεραθεί’ .

Η λύση πάντα έρχονταν από τη ‘’γιαγιά ‘ που με το βρεγμένο υφαντό  σεντόνι της προίκας της –το ίδιο όλα τα χρόνια –  ως άλλη «σινδόνη του ευαγγελίου» τύλιγε το σουβλισμένο πλέον αρνί που με προσοχή το ‘αναρτούσε στο υπόγειο’ κλειδώνοντάς το ταυτόχρονα προς αποφυγή …κλοπής από ΄΄΄’εκατόνταρχους   ιουδαίους!!!!κατα το ευαγγέλιο.

Η ‘σύνθεση’ ‘κοκορετσιού ‘ δεν ήταν πάντα υποχρεωτική σαν εξάρτημα εδέσματος του Πάσχα και εξαρτιόταν πάντα από την διαθεσιμότητα εφεδρικής ¨συκωταριάς’ ,αφού η κύρια προοριζόταν για τη μαγειρίτσα.

Το υπόλοιπο του Μ. Σαββάτου  κυλούσε πλέον με τυχόν επισκέψεις σε συγγενείς και φίλους  ή και με κοινωνικές συναναστροφές με τους  επισκέπτες των εορτών ντόπιους ή και ξένους . Ήδη όμως από το απόγευμα η θηλυκή ομάδα του σπιτιού είχε αρχίσει  την προετοιμασία και προπαρασκευή της μαγειρίτσας  που θα έπρεπε να είναι έτοιμη και ζεστή να σερβιριστεί αμέσως μετά την επιστροφή από την   ανάσταση μετά τα μεσάνυχτα στο βραδινό παρηγορητικό της προηγηθείσας  νηστείας μας δείπνο.

Το βράδυ της Ανάστασης όλη  η οικογένεια –με εξαίρεση τη γιαγιά που έμεινε σπίτι να προετοιμάσει το τραπέζι- καλοντυμένοι οδεύαμε στην εκκλησία και μονίμως αντί της λειτουργίας και το άκουσμα των  ωραίων ύμνων και εγκωμίων κοιτάγαμε τα ρολόγια για το αν πλησιάζει η ώρα  για να βγει ο παππάς να πει το ‘δεύτε λάβετε φως’ και να ανάψουμε τα κεριά μας από ‘ το άγιο φώς’  και αναμένοντάς τον μετά από λίγο να βγει έξω στο προαύλιο της εκκλησίας. Εκεί μετά την ανάγνωση του  Ευαγγελίου να ψάλλει θυμιατίζοντας την εικόνα που κρατούσε ο ψάλτης ,να πει το «Χριστός Ανέστη» κάμποσες φορές ενώ  εμείς με τα κεριά αναμμένα με κίνδυνο να καούμε αλληλοασπαζόμαστε αντιφωνώντας στο Χριστός Ανέστη το Αληθώς ο Κύριος μέσα από το χαρμόσυνο άκουσμα της καμπάνας και τους εκκωφαντικούς θορύβους των ποικίλων βαρελότων και πυροτεχνημάτων …Σε μια ανάλογη περίπτωση θυμάμαι όταν βρέθηκα στο Πακιστάν την ημέρα και ώρα του μουσουλμανικού ‘ραμαντάν- του δικού τους πάσχα -   αντί για τα βαρελότα έπεφταν τουφεκιές από  καλάσνικωφ και πολυβόλα με τα τροχιοδεικτικά να σκίζουν τον ουρανό !!!που κατά το ιταλικό ήταν  “ vivere pericolozamente-δηλ. ζην επικινδύνως’.

Με την επιστροφή στο σπίτι συντηρώντας με κόπο αναμμένο το κερί με το ‘άγιο φως΄ έπρεπε κατά την παράδοση να γυρίσουμε όλα τα δωμάτια με το αναμμένο κερί ώστε να φωτιστεί το σπίτι και μετά να κρατήσουμε το κερί αναμμένο όσο θα κρατούσε και το δείπνο…. της μαγειρίτσας. Η ώρα όμως περνούσε και έπρεπε να πάμε γρήγορα για ύπνο αφού το πρωί θα είχε εγερτήριο πολύ νωρίς για να ακολουθηθεί το …τελετουργικό του ομαδικού με τους γείτονες ψησίματος του οβελία…

Η Κυριακή του Πάσχα

Το εγερτήριο του πρωινού του Πάσχα θύμιζε στρατιωτικό ξύπνημα νωρίς νωρίς . Ντύσιμο και γρήγορο καφέ και άμεση  επίσκεψη στο υπόγειο για τον έλεγχο του …’φασκιωμένου’ οβελία. Όλα ήταν όπως είχαν σχεδιαστεί και τώρα άρχιζε η πιο νόστιμη διαδικασία της προετοιμασίας για το ψήσιμο . Είχε φτάσει πλέον η στιγμή του αλατο- πιπερώματος. Αλάτι ημίχονδρο  μαζί με  πιπέρι και ρίγανι Παρνασσού ανακατεύονταν  και άρχισαν να εγκαθίστανται με  το ανάλογο τρύπημα στο λαιμό και τις μπροστινές μασχάλες του αρνιού στην αρχή , να σκορπίζονται μετά μανίας στο εσωτερικό του ταλαίπωρου μέσα από την ανοιχτή ακόμα κοιλιά του  οβελία , για να καταλήξει στις σχισμές που έγινα βαθειά στα μπούτια με την προσθήκη και λίγου σκόρδου …για τη βελτίωση της νοστιμιάς . Και αφού είχε ολοκληρωθεί το ‘αλάτισμα’ άρχισε μετά το κλείσιμο της κοιλιάς με ράψιμο με σπάγκο περασμένο σε χονδρή τσαγκαροβελώνα που οδηγούσε στην  πλήρη διασφάλιση του ανοίγματος . Έτσι πλέον δεμένος οπισθάγκωνα ο οβελίας και καλά τεζαρισμένος πάνω στη σούβλα του χωρίς καμιά ελπίδα πλέον μικρομετακίνησης μέχρι να ολοκληρωθεί το ψήσιμο του προστέθηκε και το τελευταίο του κόσμημα σαν ‘παρεο’ η λεγόμενη  ΄μπόλια’ αυτή η  λεπτή μεμβράνη από  πάχος  και ήταν  πανέτοιμος για την…πυρά . Την πυρά που εντωμεταξύ η ομάδα δράσης της προπαρασκευής του λάκκου της γειτονιάς είχε ξεκινήσει βάζοντας  φωτιά στα συγκεντρωμένα από την Μ. Παρασκευή πουρνάρια με την καθοδήγηση και εντολές του ‘Προέδρου΄ του λάκκου. Τώρα  οι φλόγες  ανεβαίνουν ψηλά στον ουρανό και ενώ  τα πουρνάρια  τσιρίζουν καθώς καίγονται κατά δόσεις ενώ κάθε φορά ο καπνός πνίγει τα πάντα. Η ώρα είναι περίπου οχτώ το πρωί και το χωριό όλο τώρα μοιάζει πλέον να φλέγεται από άκρη σε άκρη  με τους καπνούς να ανεβαίνουν και να κρύβουν τον ήλιο  ενώ κάθε γειτονιά έχει πλέον ανάψει τη δική της φωτιά  για το λάκκο της. Τώρα προέχει να προετοιμαστούν τα κάρβουνα σε ποσότητα αλλά και να απλωθούν κατά χώρο ώστε να φτάσουν να χωρέσουν όλα τα αρνιά και να είναι αρκετά για να ψηθούν σε μια διάρκεια περίπου πέντε ωρών δηλ . να είναι έτοιμα γύρω στις δύο το μεσημέρι.

 Η ώρα πήγε πλέον  ενιά και τα κάρβουνα ήδη απλώθηκαν σε σχήμα παραλληλεπίπεδου με ένα πάχος γύρω στα 10-15 εκατοστά  ενώ σκεπάζονται με στάχτη έτσι ώστε να διατηρηθούν περισσότερο αλλά και η θερμοκρασία τους να χαμηλώσει ώστε να μη ‘αρπάξουν ‘ τα αρνιά  όταν θα μπουν για ψήσιμο.

Τώρα με την εντολή του πάντα εποπτεύοντος και κατευθύνοντος  τα του λάκκου από νωρίς το πρωί ‘Προέδρου’ όλα τα αρνιά έρχονται από τα σπίτια, ταξινομούνται στις ανάλογες θέσεις τους με τα αδυνατότερα –κοινώς στην τοπολαλιά  αχαμνώτερα- συνήθως  αυτά ήταν τα σουβλισμένα κατσικάκια να μπαίνουν στην άκρη για να μην ‘αρπάξουν ‘ ενώ τώρα  όλοι μαζί οι γείτονες ξεκινούν το ψήσιμο του οβελία ψέλνοντας –τραγουδιστά  ταυτόχρονα το ‘Χριστός Ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάντον πατήσας’ .

 Από αυτή τη στιγμή ξεκινάει μαζί και ένα συνεχές γλέντι χαράς, αστεϊσμών και σχετικής οινοποσίας, τραγουδιών , χορών και κεφιού μέχρι να ολοκληρωθεί το ψήσιμο των αρνιών. Και στη χαρά επάνω με  τους ψήστες να  στροβιλίζουν γρήγορα γρήγορα στην αρχή τα σουβλισμένα τους αρνιά καταφτάνουν και τα πρώτα κεράσματα.Τα κεράσματα έρχονται σαν η ανταμοιβή γιαυτούς  που έχουν την υπομονή και το κουράγιο να γυρνάνε τις σούβλες στριμωγμένοι ο ένας δίπλα στον άλλον  και να δέχονται όλη τη θερμασιά από τα κάρβουνα και να ιδρώνουν από  τον ήλιο πάνω από το κεφάλι τους .

Το πασχαλινό  έθιμο για τις ώρες του ψησίματος απαιτεί από κάθε οικογένεια που ψήνεται  αρνί της  στο λάκκο η νοικοκυρά να βγαίνει από το σπίτι με δίσκο  με μεζέδες της ημέρας , -όπως εντόσθια τηγανισμένα , αυγά , τυρί και κρασί και να σερβίρει αυτούς που κάθονται πίσω από τις σούβλες που με τη σειρά τους πίνοντας και τρώγοντας εύχονται στον νοικοκύρη χρόνια πολλά με το  ‘Χριστός Ανέστη’. ΄Ετσι όσα αρνιά έχει ο λάκκος που  ψήνονται άλλοι τόσοι είναι και οι γύροι με κεράσματα . Κάτι βέβαια που συχνά συμβαίνει στο τέλος του ψησίματος πολλοί ψήστες να είναι ήδη ‘φαγωμένοι’ αλλά και ‘ πιωμένοι ‘ .Τα κεράσματα πάντοτε είναι ανοιχτά και προσφέρονται αφειδώς και σε όποιον  ξένο τύχει να προσπερνάει από το χώρο του λάκκου τους ντόπιο ή και επισκέπτη. Τα  νταούλια , πίπιζες και  κλαρίνα χαρίζουν ζωντανή την παραδοσιακή μουσική από τους διερχόμενους ‘οργανοπαίχτες’  με το χορό να κυριαρχεί στο κέφι. Οι καινούργιες νύφες αλλά και γαμπροί της γειτονιάς εθιμικά συμμετέχουν ενεργά στο σερβίρισμα και στις εργασίες στο λάκκο και απολαμβάνουν των ‘ιθαγενών’ τις επιδοκιμασίες , τις ευχές και τα συγχαρητήρια με τις ‘πεθερές και πεθερούς τους ‘να κρυφοκαμαρώνουν γιούς και κόρες για  τα νέα τους οικογενειακά αποκτήματα . Συχνά όμως μπορεί η γειτονιά να πενθεί για κάποια μέλη της που κείνη τη χρονιά αποδήμησαν εις Κύριον. Τότε όλη η ομήγυρη στο λάκκο αποφεύγει τα πολλά πολλά ζωηρά τραγούδια και δείχνει σεβασμό στον πόνο και θλίψη του γείτονα. Έχουν όλα τα έθιμα έντονη την ανθρώπινη συμπεριφορά  τούτη μέρα ,τη μέρα της αγάπης.

Η ώρα πλησιάζει μεσημέρι ,  τα αρνιά κοντεύουν να ψηθούν  και τότε   ο ‘Πρόεδρος’ του λάκκου δίνει την εντολή  να γίνει το ‘castretion ‘δηλ. η αποκοπή από όλα τα αρνιά, αρσενικά και θηλυκά των ‘ αμελέτητων’ μαζί και με κανένα ‘γλυκάδι ‘από τον λαιμό και να μοιραστούν μαζί με κρασί στους συντελεστές του ψησίματος σαν η τελική απονομή του μεταλλίου επιβράβευσης της αποστολής τους  . Ήδη η ΄τσίκνα΄ από τα ψημένα πλέον αρνιά αρχίζει να αρωματίζει ιδιόμορφα την πασχαλινή ατμόσφαιρα στη γειτονιά ενώ  όλων τα γαστρικά υγρά έχουν αρχίσει να προειδοποιούν για το αναμενόμενο φαγοπότι. Τώρα και με εντολή του  Προέδρου ανακοινώνεται η ολοκλήρωση του ψησίματος των αρνιών μετά και τη διαπίστωσή του που βυθίζοντας το μαχαίρι στα μπούτια του κάθε αρνιού είδε ότι ήταν ψημένα. Όλα τώρα τα αρνιά ταυτόχρονα όπως μπήκαν άψητα το πρωί στη φωτιά έτσι φεύγουν για το κάθε σπίτι τώρα ένα- ένα ροδοκοκκινισμένα και λαχταριστά για να οδηγηθούν στο σπίτι για τον τεμαχισμό  τους ή καλλίτερα για το ‘τσίμπημα’  από τη σούβλα ακόμα μερικών λαχταριστών ζεστών μεζέδων έτσι σαν   πρόγευση του ψημένου οβελία .

Το πασχαλινό τραπέζι είναι ήδη έτοιμο με τα κόκκινα αυγά στον προθάλαμο του τσουγκρίσματος για το Χριστός Ανέστη και όλοι πλέον με ή χωρίς προσχήματα πέφτουν με τα ‘μούτρα’ στο καλοψημένο αρνάκι αγνοώντας ψωμιά και άλλα επιβραδυντικά της γεύσης ενώ το ντόπιο κρασί έχει την κύρια συμμετοχή  του στο κέφι και στα τραγούδια που ακούγονται από τα σπίτια της γειτονιάς .

Και ξαφνικά οι θόρυβοι και τα τραγούδια σιγά σιγά σβήνουν και μετά από κάμποση ώρα σταματούν  και  η γειτονιά ηρεμεί .Όλοι τώρα  αντιλαμβάνονται ότι άρχισε η ώρα της απόλαυσης του μεσημεριανού πασχαλιάτικου ύπνου, ύπνου που δεν μοιάζει με κανέναν άλλον ύπνο  της χρονιάς . Είναι ο ύπνος του χορτάτου και ευτυχισμένου ‘ρουμελιώτη’ για τούτη τη μέρα της αγάπης ,τη μέρα της Λαμπρής ,τη μέρα που απόλαυσε μαζί με τη φαμελιά του και τους φίλους του τη  ασύγκριτη με άλλες περιοχές της Ελλάδος τη με  βουνίσιο άρωμα   Πασχαλιά .