Εθιμο τού Αγίου Μοδέστου.

Οι Δαδιώτες τιμούσαν τόν προστάτη τών ζωντανών τους Αγιο Μόδεστο. Ετσι η παράδοση μάς λέει ότι πήγαιναν στόν Αγιο Μόδεστο "λειτουργιές", φτιάχνανε "στάρι" καί το φτιάχνανε ωραίο γλυκό γιά να ευχαριστήσουνε τόν Αγιο καί στρογγυλές κουλούρες όπου μετά τήν εκκλησία τίς βαζανε στά κέρατα τών βοδιών γιά ευλογία. Αυτά αναφέρει η καθηγήτρια Καίτη Πανάγου σέ μελέτη της στό πανεπιστήμιο, ενώ η αφήγηση είναι τής Παγώνας Πολίτη πού ήταν 80 χρόνων το 1966.

Ιερός Ναός Αγίου Μοδέστου.

Ο Ιερός Ναός τού Αγίου Μοδέστου βρίσκεται στόν προαύλιο χώρο τού Αγίου Βλασίου. Είναι πάρα πολύ παλιός καί δέν γνωρίζουμε το πότε χτίστηκε αλλά ούτε καί τούς κτήτορες. Μία επιγραφή πάνω από τήν εικόνα τού Αγίου μάς πληροφορεί " ΔΙ ΕΞΟΔΩΝ ΑΔΑΜ Ν. ΑΔΑΜ 1884" ενώ μία εικόνα τών Αγίων Νικολάου καί Δημητρίου αναφέρει " Δαπάνη Λελούδας Χήρας Νικ. Ρεντζούλη καί τής θυγατρός αυτής Αικατερίνης Ν. Ρεντζ. 1869". Επίσης μία εικόνα τής Παναγίας αναφέρει " Δαπάνη της Εκκλησίας επιτροπευόντων ...Ζερδέ Γεωργίου, Καλπήρη καί Λουκά Αδάμ 1884", αυτά αναφέρει ο πρωτοπρεσβύτερος π.Διομήδης Παναγιωτόπουλος στό βιβλίο του " ΙΕΡΟΙ ΝΑΟΙ ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΑΔΙΩΤΕΣ ΚΛΗΡΙΚΟΙ".  Η φωτογραφία είναι από το αρχείο τού Γιώργου Ποδάρα.   Ο Αγιος Μόδεστος είναι προστάτης τών ζωντανών καί γιά τούτο γιορτάζεται από τούς Δαδιώτες τήν 16η Δεκεμβρίου. Οι Δαδιώτες όμως συνιθίζουν νά τιμούν τήν μνήμη του οκτώ μέρες πρίν τά Χριστούγεννα, καί η παράδοση αυτή κρατάει μέχρι τίς μέρες μας. 

Ενα ταξί στόν Παρνασσό.

 

Οι παλιότεροι θά θυμούνται τα τζίπ πού είχαμε γιά ταξί....

Αμφίκλεια - Καλαπόδι 1-1

Τα παραλειπόμενα τού " χόντρου ".

Καί γιά να μήν νομίζουμε ότι ο "χόντρος" πήγε μόνος του στήν πλατεία, κάποιοι κουράστηκαν γιαυτό το έθιμο. Βέβαια τιμώντας τήν παράδοση, όπως γινότανε τα παλιά χρόνια, στήθηκε καί το κοντοσούβλι...  

Θά μάς πάρει η Παναγία.

Σύμφωνα με την ζωντανή θρησκευτική τοπική παράδοση, η εικόνα του Μοναστηριού της ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ "Παναγία η Γαυριώτισσα" επιστρέφει όπως κάθε χρόνο με συνοδεία γυναικών και μέσα από τα μονοπάτια του Παρνασσού στο Μοναστήρι, από την ΑΜΦΙΚΛΕΙΑ στην οποία είχε παραμείνει για προσκύνημα από την 21.11.2011. [Εισόδια της Θεοτόκου - Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας]. Οι παλιότεροι θα θυμούνται, με κάποια νοσταλγία ίσως, τις κατανυκτικές επισκέψεις της εικόνας σε όλα τα σπίτια της Αμφίκλειας τα χειμωνιάτικα βράδια όπου, σε πραγματικά "Παπαδιαμάντεια ατμόσφαιρα", ψελνόταν δέηση για το καλό του κάθε νοικοκυριού.

Δ. Ι. Καλπύρης

     

Ενα παλιό έθιμο στό Δαδί πού διατηρείται μέχρι καί σήμερα. Τού Αγίου Φιλίππου  πού άρχιζε η νηστεία τών Χριστουγέννων, κατέβαινε η "Παναγία" από το μοναστήρι στό Δαδί. Από τίς 2 το πρωί καί μέχρι πού χάραζε η μέρα η "Παναγία" γύριζε τα σπίτια όπου ψέλνονταν μία μικρή παράκληση καί αγιασμός. Πρίν φτάσει η "Παναγία" ερχότανε στό σπίτι ο Βασιλοπαναγής καί κτύπαγε τήν πόρτα φωνάζοντας " έρχεται η Παναγία". Τά φώτα όλα τού σπιτιού ανάβανε, η εξώπορτα τέντα, το χειμωνιάτικο πεντακάθαρο μέ το καλό τραπεζομάντηλο στρωμένο στό τραπέζι καί ένα σκεύος γιά τόν αγιασμό. Οταν έφτανε στό σπίτι ο "Υψηλος Επισκέπτης" τό θυμιατό καί τα κεριά, σε ένα πιάτο σιτάρι, δίνανε μιά κατανυχτική ατμόσφαιρα γιά μάς τα παιδιά πού με τα καθαρά καί μάλλον καλά μας ρούχα μόλις αγουροξυπνημένα, βλέπαμε τόν παππά με τήν καλόγρια νά ψέλνουν τά "γράμματα". Φεύγοντας ο κάθε νοικοκύρης έδινε λεφτά, λάδι,σιτάρι ή κανά κόσκινο βαμπάκι, τάπαιρνε ο Καβαλάρης,  καί έπαιρνε τήν Παναγία να τήν μεταφέρει στό επόμενο σπίτι. Τήν προηγούμενη μέρα όμως ρωτούσαν τούς γείτονες γιά τό πότε " θά σάς πάρει η Παναγία" καί όταν άλλον καιρό υπήρχε μεγάλη φωταψία σέ κανά σπίτι χωρίς ιδιαίτερο λόγο έλεγαν " Τούς πήρε η Παναγία" εννοώντας ότι τέτοια φωταψία ταίριαζε μόνο τήν βραδυά πού τούς έπαιρνε η Παναγία. Τήν τέταρτη Κυρική, η "Παναγία" επέστρεφε στό μοναστήρι της.

Η " Παναγία " επιστρέφει στόν Θρόνο της.

Πάσχα στό Δαδί.

Από τόν " λάκο " τής κάτω πλατείας τού 1956. Από το αρχείο τού Γιώργου Δεληγιάννη.

Ο πληθυσμός του Δαδιού το 1540.

Το 1540 το Δαδί είχε 211 οικογένειες, η Λεύκτρα είχε 204, τα Βερτζιανά είχαν 297, το Μεγαλοκύρι ενώ πλήρωνε φόρο δέν έχουμε καταγεγραμμένο πληθυσμό, η Παλαβίτσα είχε 43 οικογένειες, καί η Σκοτείνιανη να έχει 21 οικογένειες. Το 1540 βλέπουμε ότι στά Βερτζιανά να υπάρχουν καί 10 τούρκικες οικογένειες.  Από τα γύρω χωριά βλέπουμε το Μόδι να έχει 309 οικογένειες, η Σουβάλα 48 καί η Βελίτσα 65 οικογένειες.

Τό έθιμο τού "χόντρου" στήν Αμφίκλεια

Κάθε χρόνο στις 05 Δεκεμβρίου, από το μεσημέρι μέχρι το βράδυ, η ΑΜΦΙΚΛΕΙΑ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ ζεί με την αναμονή και τελικά γεύεται την νοστιμιά τού "Χόνδρου" με επιμέλεια του τοπικού Λαογραφικού & Χορευτικού Συλλόγου. Όπως πάντα το ιδιαίτερης κατασκευής αυτό έδεσμα από σιτάρι, απαιτούσε και απαιτεί κοπιώδη συνεργασία πολλών ατόμων για να υλοποιηθεί και αυτό ήταν μία αφορμή για τα μέλη της παλιότερης τοπικής αγροτικής κοινωνίας να έρθουν ποιό κοντά συνεργαζόμενα, ώστε επί πλέον να ευδοκιμήσουν κατά την διάρκεια του χειμώνα, λογοδοσίματα, αρραβώνες κλπ.

Το παρασκεύαζε κάθε αγροτόσπιτο την συγκεκριμένη μέρα, παραμονή του Αγίου Νικολάου και σηματοδοτούσε μετά την Μεσοσπορίτισσα [21 Νοεμβρίου], το τέλος της σποράς των δημητριακών.

Η συμμετοχή του Αμφικλειώτικου κόσμου όλων των ηλικιών απόψε ήταν ικανοποιητική και αξίζουν συγχαρητήρια στους άξιους διοργανωτές για την φροντίδα και επιμέλεια της εκδήλωσης, η οποία βοηθά σημαντικά στο να παραμένει ζωντανή, χρήσιμη, αλλά και να μεταλαμπαδεύεται η ντόπια παράδοση, ιδιαίτερα τώρα μέσα στο σαθρό κοινωνικοοικονομικά περιβάλλον το οποίο βιώνουμε σαν λαός και ψάχνουμε για στηρίγματα.

Δ. Ι. Καλπύρης

Αμφίκλεια 05.12.2011

Η ομιλία τού πρωτοπρεσβυτέρου π.Διομήδη Παναγιωτόπουλου.

.Από τήν διάλεξη με θέμα " Η Ελληνική [ιδιωματική] γλώσσα στήν καθημερινή μας επικοινωνία" πού έγινε στίς 19-11-2011 στήν Αμφίκλεια.

Τοποθεσία " μεγαλοκύρι ".

Οπως φαίνεται από τήν τούρκικη  φορολογία τού 1540, στό "μεγαλοκύρι" υπήρχε πληθυσμός καί μάλιστα πλήρωνε φορολογία 1000 άσπρων.

Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου.

Ενα άγνωστο στολίδι τής Αμφίκλειας αποτελεί ο ιστορικός ναός τού Αγίου Νικολάου, δίπλα στήν Μητρόπολη. Ολη η εκκλησία είναι αγιογραφημένη μέ βυζαντινή τεχνοτροπία. Είναι άγνωστη η ημερομηνία κτίσεως του, αλλά ικάζεται ότι είναι η παλιότερη όρθια εκκλησία τού Δαδιού.  Στά παρακάτω έγγραφα τής 22-1-1851 τής εκλογικής επιτροπής αποτελουμένη από τούς Γιαννάκη Παπαλουκόπουλο, Ιωάννη Ηλία, Νικόλαο Αντριτζόγιαννο, Λουκά Κούσουλα καί Λιάκο Γκαβέλα φαίνεται ότι το 1851 ο ναός τού Αγίου Νικολάου ήταν η ευρυχωτέρα αίθουσα στόν Δήμο Δρυμίας.