Θά μάς πάρει η Παναγία.

Σύμφωνα με την ζωντανή θρησκευτική τοπική παράδοση, η εικόνα του Μοναστηριού της ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ "Παναγία η Γαυριώτισσα" επιστρέφει όπως κάθε χρόνο με συνοδεία γυναικών και μέσα από τα μονοπάτια του Παρνασσού στο Μοναστήρι, από την ΑΜΦΙΚΛΕΙΑ στην οποία είχε παραμείνει για προσκύνημα από την 21.11.2011. [Εισόδια της Θεοτόκου - Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας]. Οι παλιότεροι θα θυμούνται, με κάποια νοσταλγία ίσως, τις κατανυκτικές επισκέψεις της εικόνας σε όλα τα σπίτια της Αμφίκλειας τα χειμωνιάτικα βράδια όπου, σε πραγματικά "Παπαδιαμάντεια ατμόσφαιρα", ψελνόταν δέηση για το καλό του κάθε νοικοκυριού.

Δ. Ι. Καλπύρης

     

Ενα παλιό έθιμο στό Δαδί πού διατηρείται μέχρι καί σήμερα. Τού Αγίου Φιλίππου  πού άρχιζε η νηστεία τών Χριστουγέννων, κατέβαινε η "Παναγία" από το μοναστήρι στό Δαδί. Από τίς 2 το πρωί καί μέχρι πού χάραζε η μέρα η "Παναγία" γύριζε τα σπίτια όπου ψέλνονταν μία μικρή παράκληση καί αγιασμός. Πρίν φτάσει η "Παναγία" ερχότανε στό σπίτι ο Βασιλοπαναγής καί κτύπαγε τήν πόρτα φωνάζοντας " έρχεται η Παναγία". Τά φώτα όλα τού σπιτιού ανάβανε, η εξώπορτα τέντα, το χειμωνιάτικο πεντακάθαρο μέ το καλό τραπεζομάντηλο στρωμένο στό τραπέζι καί ένα σκεύος γιά τόν αγιασμό. Οταν έφτανε στό σπίτι ο "Υψηλος Επισκέπτης" τό θυμιατό καί τα κεριά, σε ένα πιάτο σιτάρι, δίνανε μιά κατανυχτική ατμόσφαιρα γιά μάς τα παιδιά πού με τα καθαρά καί μάλλον καλά μας ρούχα μόλις αγουροξυπνημένα, βλέπαμε τόν παππά με τήν καλόγρια νά ψέλνουν τά "γράμματα". Φεύγοντας ο κάθε νοικοκύρης έδινε λεφτά, λάδι,σιτάρι ή κανά κόσκινο βαμπάκι, τάπαιρνε ο Καβαλάρης,  καί έπαιρνε τήν Παναγία να τήν μεταφέρει στό επόμενο σπίτι. Τήν προηγούμενη μέρα όμως ρωτούσαν τούς γείτονες γιά τό πότε " θά σάς πάρει η Παναγία" καί όταν άλλον καιρό υπήρχε μεγάλη φωταψία σέ κανά σπίτι χωρίς ιδιαίτερο λόγο έλεγαν " Τούς πήρε η Παναγία" εννοώντας ότι τέτοια φωταψία ταίριαζε μόνο τήν βραδυά πού τούς έπαιρνε η Παναγία. Τήν τέταρτη Κυρική, η "Παναγία" επέστρεφε στό μοναστήρι της.

Η " Παναγία " επιστρέφει στόν Θρόνο της.

Πάσχα στό Δαδί.

Από τόν " λάκο " τής κάτω πλατείας τού 1956. Από το αρχείο τού Γιώργου Δεληγιάννη.

Ο πληθυσμός του Δαδιού το 1540.

Το 1540 το Δαδί είχε 211 οικογένειες, η Λεύκτρα είχε 204, τα Βερτζιανά είχαν 297, το Μεγαλοκύρι ενώ πλήρωνε φόρο δέν έχουμε καταγεγραμμένο πληθυσμό, η Παλαβίτσα είχε 43 οικογένειες, καί η Σκοτείνιανη να έχει 21 οικογένειες. Το 1540 βλέπουμε ότι στά Βερτζιανά να υπάρχουν καί 10 τούρκικες οικογένειες.  Από τα γύρω χωριά βλέπουμε το Μόδι να έχει 309 οικογένειες, η Σουβάλα 48 καί η Βελίτσα 65 οικογένειες.

Τό έθιμο τού "χόντρου" στήν Αμφίκλεια

Κάθε χρόνο στις 05 Δεκεμβρίου, από το μεσημέρι μέχρι το βράδυ, η ΑΜΦΙΚΛΕΙΑ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ ζεί με την αναμονή και τελικά γεύεται την νοστιμιά τού "Χόνδρου" με επιμέλεια του τοπικού Λαογραφικού & Χορευτικού Συλλόγου. Όπως πάντα το ιδιαίτερης κατασκευής αυτό έδεσμα από σιτάρι, απαιτούσε και απαιτεί κοπιώδη συνεργασία πολλών ατόμων για να υλοποιηθεί και αυτό ήταν μία αφορμή για τα μέλη της παλιότερης τοπικής αγροτικής κοινωνίας να έρθουν ποιό κοντά συνεργαζόμενα, ώστε επί πλέον να ευδοκιμήσουν κατά την διάρκεια του χειμώνα, λογοδοσίματα, αρραβώνες κλπ.

Το παρασκεύαζε κάθε αγροτόσπιτο την συγκεκριμένη μέρα, παραμονή του Αγίου Νικολάου και σηματοδοτούσε μετά την Μεσοσπορίτισσα [21 Νοεμβρίου], το τέλος της σποράς των δημητριακών.

Η συμμετοχή του Αμφικλειώτικου κόσμου όλων των ηλικιών απόψε ήταν ικανοποιητική και αξίζουν συγχαρητήρια στους άξιους διοργανωτές για την φροντίδα και επιμέλεια της εκδήλωσης, η οποία βοηθά σημαντικά στο να παραμένει ζωντανή, χρήσιμη, αλλά και να μεταλαμπαδεύεται η ντόπια παράδοση, ιδιαίτερα τώρα μέσα στο σαθρό κοινωνικοοικονομικά περιβάλλον το οποίο βιώνουμε σαν λαός και ψάχνουμε για στηρίγματα.

Δ. Ι. Καλπύρης

Αμφίκλεια 05.12.2011

Η ομιλία τού πρωτοπρεσβυτέρου π.Διομήδη Παναγιωτόπουλου.

.Από τήν διάλεξη με θέμα " Η Ελληνική [ιδιωματική] γλώσσα στήν καθημερινή μας επικοινωνία" πού έγινε στίς 19-11-2011 στήν Αμφίκλεια.

Τοποθεσία " μεγαλοκύρι ".

Οπως φαίνεται από τήν τούρκικη  φορολογία τού 1540, στό "μεγαλοκύρι" υπήρχε πληθυσμός καί μάλιστα πλήρωνε φορολογία 1000 άσπρων.

Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου.

Ενα άγνωστο στολίδι τής Αμφίκλειας αποτελεί ο ιστορικός ναός τού Αγίου Νικολάου, δίπλα στήν Μητρόπολη. Ολη η εκκλησία είναι αγιογραφημένη μέ βυζαντινή τεχνοτροπία. Είναι άγνωστη η ημερομηνία κτίσεως του, αλλά ικάζεται ότι είναι η παλιότερη όρθια εκκλησία τού Δαδιού.  Στά παρακάτω έγγραφα τής 22-1-1851 τής εκλογικής επιτροπής αποτελουμένη από τούς Γιαννάκη Παπαλουκόπουλο, Ιωάννη Ηλία, Νικόλαο Αντριτζόγιαννο, Λουκά Κούσουλα καί Λιάκο Γκαβέλα φαίνεται ότι το 1851 ο ναός τού Αγίου Νικολάου ήταν η ευρυχωτέρα αίθουσα στόν Δήμο Δρυμίας.

Το έθιμο τού " χόντρου" στό Δαδί.

.Η Καίτη Πανάγου , φοιτήτρια το 1966, διάσωσε τήν παρασκευή τού "χόντρου" στό Δαδί όπως τής αφηγήθηκε η ογδοντάχρονη , τότε,  Παγώνα Πολίτη.

Ο πληθυσμός τής Λοκρίδας το 1521.

Καί νάμαστε στό 1521, να δούμε τόν πληθυσμό των χωριών τής Λοκρίδας. Το Δαδί φαίνεται ότι πλήρωνε 13893 άσπρα ενώ πρέπει να είχε κατ'αναλογία φόρου γύρω στίς 120 οικογένειες. Έχουμε όμως μεγάλη αύξηση τού πληθυσμού στήν Λεύκα μέ 153 οικογένειες, στόν Βερτζιανό με 286 οικογένειες, στήν Παλαβίτσα με 35 οικογένειες, στήν Σκοτείνιανη με 14 οικογένειες. Οι Ξυλικοί φαίνεται νά ανθούν πληθυσμιακά μέ 85 οικογένειες, ενώ καταγράφεται γιά πρώτη φορά η Βελίτσα με 53 οικογένειες και η Σουβάλα μέ 28 οικογένειες.  Η έκρηξη όμως φαίνεται στό Μόδι μέ 370 οικογένειες δηλαδή γύρω στίς 3000 ανθρώπους.

Λέσχη αυτοκινήτου καί μοτοσυκλέτας Αμφίκλειας

Το " Λυκώρεια" έβαλε τα καλά του.

Το ανακαινισμένο καφέ - μεζεδοπωλείο " Λυκώρεια" ντύθηκε τα γιορτινά του.

Ανθή Πανουργιά - Πράσσου.

Γιά μιά αληθινή Δαδιώτισα πού έφυγε από κοντά μας.

Η φορολογία στό Δαδί.

Καί νάμαστε στό 1506 καί αργότερα στό 1540 καί 1571 νά δούμε τήν φορολογία στό Δαδί αλλά καί στά γύρω χωριά, όπως τά Βερτζιανά, η Παλαβίτσα, η Λέφτα καί η Σκοτείνιανη. Μή γελάτε γιατί τότε οι τοποθεσίες αυτές είχαν κατοίκους καί οι Τούρκοι τίς φορολογούσαν. Μάλιστα το Δαδί πλήρωνε, το 1540, 1173 άσπρα [νόμισμα τούρκικο] καί η Λέφτα [το σημερινό γεφύρι τής Λεύκας στόν Μπόλογο ?] πλήρωνε 1288 άσπρα, ενώ τα Βερτζιανά πλήρωναν 5800 άσπρα. 

Προετοιμασία γιά τήν Γιορτή τού Ψωμιού.

Οταν τα φώτα σβήσουν καί η κούραση αρχίζει νά ξεσπάει, τότε πρέπει νά σκεφθούμε καί τα μέλη τού λαογραφικού συλλόγου " Η ΔΑΔΙΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ"  πού με μεράκι έδωσαν τόν καλυτερό τους εαυτό γιαυτή τήν έκθεση.