Είναι φορές που ο περιβάλλων χώρος δεν σε προδιαθέτει ότι θα μπορούσε το μέρος να έχει φιλοξενήσει αεροδρόμιο- και μάλιστα, στρατιωτικό. Κι όμως, στην Αμφίκλεια υπήρξε ένα σημαδιακά ιστορικό αεροδρόμιο που δημιουργήθηκε γιατί μπορούσε να εκμεταλλευτεί παροχές που έλειπαν από πολλά αεροδρόμια της ΕΒΑ την εποχή του Μεσοπολέμου. Άλλο ένα μέρος όπου κατοικούν πολεμικά φαντάσματα…
Η ευκαιρία που μου δινόταν ήξερα ότι δεν έπρεπε να πάει χαμένη. Ώς γνωστόν και χάρις στον Αρκά, “οι ευκαιρίες είναι σαν τις αμυγδαλές- σπάνια έχεις τρίτη!” Πήρα λοιπόν το αυτοκίνητό μου και κάλυψα τα χιλιόμετρα από την όμορφη Αταλάντη, ως την Αμφίκλεια.
Η Αμφίκλεια είναι μία κωμόπολη της Φθιώτιδας που αποτελεί το διοικητικό κέντρο μιας αγροτικής περιοχής με καπνά, βαμβάκι και σιτηρά. Καμία σχέση με την αεροπορία θα έλεγε κανείς. Όποιος έχει πάει στην Αμφίκλεια, είναι λογικό να αναρωτηθεί πώς γίνεται, αυτή η κωμόπολη να έχει αεροδρόμιο, και μάλιστα, στρατιωτικό. Είναι σε υψόμετρο, μέσα στα βουνά, δίπλα στο χιονοδρομικό του Παρνασσού, σε ένα αφιλόξενο, γενικά, περιβάλλον. Η εγγύτητα όμως, των αγρών στον κομβικό σιδηροδρομικό σταθμό της Αμφίκλειας ήταν σημαντικός παράγοντας για να μεταμορφωθούν σε πεδίο αποπροσγείωσης πολεμικών αεροσκαφών…
Οι χάρτες με είχαν αποπροσανατολίσει. Νόμιζα πως ήξερα πού θα έβρισκα το αεροδρόμιο. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι υπήρχε πολεοδομικό σχέδιο που να προέβλεπε δρόμους εντελώς ευθύγραμμους και σε γωνία 45 μοιρών μεταξύ τους όπως οι εικονιζόμενοι.
Γελάστηκα και το κατάλαβα μόλις έφτασα να οδηγώ στον δρόμο αυτόν, βλέποντας την ανηφόρα! Ο μισός μου εαυτός τσακωνόταν με τον άλλο μισό. Ο καθένας τους προσπαθούσε να επιρρίψει ευθύνες στον άλλο μισό που είχα αποπροσανατολιστεί τόσο…
“Είναι δυνατόν ρε, μετά από τόσα χρόνια να υπάρχει ακόμη ο διάδρομος;”
“Βοηθητικό αεροδρόμιο και θα είχε και τσιμεντένιους διαδρόμους; Πού νομίζεις ότι είσαι; Στην Ελευσίνα ή στο Φάληρο;”
“Πιο κοντά στην πόλη δεν μπορούσες να το ‘ανακαλύψεις’; Στην κεντρική πλατεία ίσως;”
Ήμουν όμως ήδη εδώ. Δεν μπορούσα να φύγω άπραγος. Στα 100 μέτρα το αστυνομικό τμήμα. Πού θα βρω καλύτερη πηγή πληροφοριών; Διάβηκα την είσοδο του Α.Τ. Αμφίκλειας. Άρβυλα μπεζ, παντελόνι παραλλαγής ερήμου, γαλάζιο μπλουζάκι της Φρουράς και καπέλο ζούγκλας, επίσης σε χρώματα παραλλαγής ερήμου. Οι αστυνομικοί ήταν προφανές ότι δεν περίμεναν κανέναν επισκέπτη μέρα μεσημέρι. Παρ’ όλα αυτά ήταν πολύ φιλικοί και πρόθυμοι να με βοηθήσουν- ίσως βοηθούσε και η εμφάνιση…
“Κομάντο δεν είναι κανείς μας από δω. Αυτό που ξέρω γενικά, απ’ όσα έχω ακούσει από ντόπιους παλιούς, είναι ότι το αεροδρόμιο ήταν κάτω από τον σταθμό του τραίνου. ” μου είπε ο ανθυπαστυνόμος αξιωματικός υπηρεσίας “πήγαινε απέναντι, στον κύριο που έχει το καφενείο και ζήτα του οδηγίες. Αυτός θα ξέρει ακριβώς να σου πει. Αν και, μη νομίζεις, όλο χωράφια είναι. Δεν υπάρχει κάτι πλέον!”
Τους ευχαρίστησα, χαιρέτησα και πήγα απέναντι όπως μου είπαν. Και όντως ο κύριος, έχοντας για τα καλά συμπληρωμένες τις 6 δεκαετίες ζωής, με κατηύθυνε με ακρίβεια LGB (Laser Guided Bomb για τους αμύητους) στον χώρο που δέσποζε το αεροδρόμιο της Αμφίκλειας.
“Περνώντας τις γραμμές του τραίνου, θα κάνεις αριστερά στον χωματόδρομο. Εκεί, όλη η έκταση ήταν το αεροδρόμιο.”
Ευχαρίστησα τη ρυτιδιασμένη φυσιογνωμία που είχα απέναντί μου και ξεκίνησα πάλι. Έχασα δυο φορές τον χωματόδρομο που μου είχε υποδείξει. Τον βρήκα τελικά και τον ακολούθησα. Βγήκα σε ένα τολλ που έχει εδώ και χρόνια μεταμορφωθεί σε αγροταποθήκη.
Ο χώρος που υπήρχε κάποτε το αεροδρόμιο, με τον σιδηροδρομικό σταθμό δίπλα. Στο βάθος, στο βουνό, η Αμφίκλεια
Σταμάτησα εκεί γιατί είδα κι ένα μνημείο εκεί ανεγηρμένο. Θεωρώντας ότι αφορά ιπτάμενους, πήγα να το δω. Περιποιημένος χώρος, μία μικρούλα έκταση, όχι παραπάνω από 8×8 τετραγωνικά μέτρα δείχνει από μακριά ότι οι ντόπιοι τον έχουν σεβαστεί. Η ιστορία του όμως είναι εντελώς διαφορετική. Αξίζει να σας τη μεταφέρω, όχι όμως τώρα.
Προχώρησα μερικές δεκάδες μέτρα πιο δυτικά. Στάθηκα ακίνητος και κοίταξα γύρω μου. Σηκώθηκε άνεμος. Βόρειος ήταν θαρρώ. Άφησα τη δροσερή του αίσθηση να στροβιλιστεί στο πρόσωπό μου. Έκλεισα τα μάτια και προσπάθησα να αφουγκραστώ τον χώρο, να ταξιδέψω πίσω στον χρόνο…
Το αεροδρόμιο της Αμφίκλειας ήταν ένα βοηθητικό αεροδρόμιο ενταγμένο σε ένα δίκτυο 25 βοηθητικών αεροδρομίων όπως ακριβώς κι εκείνο της
Βασιλικής. Κατασκευάστηκε λίγο πριν λήξει η περίοδος του Μεσοπολέμου κι ενώ όλοι διέβλεπαν τα τύμπανα του πολέμου να ηχούν ακόμη μία φορά στη γηραιά ήπειρο. Τα προβλήματα των βοηθητικών αεροδρομίων της ΕΒΑ ήταν πολλά και οι ελλείψεις που αντιμετώπιζαν, ενίοτε σοβαρές. Πολλά δεν είχαν τρόπους επικοινωνίας με άλλα αεροδρόμια ή το εθνικό κέντρο αεράμυνας, σε άλλα το οδικό δίκτυο ανύπαρκτο και σχεδόν σε όλα δεν υπήρχε αντιαεροπορική προστασία. Το συγκεκριμένο αεροδρόμιο, είχε το πλεονέκτημα της γειτνίασης με το σιδηροδρομικό δίκτυο και τον σταθμό του τραίνου. Με το τραίνο θα μπορούσαν να αναχωρήσουν με μεγαλύτερη ταχύτητα και τάξη, σε περίπτωση που καλούνταν να υποχωρήσουν προς νότο. Μέχρι να γίνει αυτό, θα μπορούσαν να εφοδιάζονται, να επανεξοπλίζονται και να στέλνουν τραυματίες στα μετώπισθεν με καλύτερο συντονισμό χάρις σε αυτό το μέσο μεταφοράς σταθερής τροχιάς. Επίσης, το γεγονός ότι η τοποθεσία περιβάλλονταν από βουνά, παρείχε έναν βαθμό κάλυψης από εχθρικές αεροπορικές προσβολές. Το γεγονός δε, ότι η Αμφίκλεια δεν είναι άμεσα στον παραλιακό άξονα προέλασης προς την πρωτεύουσα, ήταν ένας ακόμη παράγοντας που έκανε τον χώρο ελκυστικό για τη δημιουργία ενός βοηθητικού αεροδρομίου.
εκτίμηση χωροθέτησης αεροδρομίου Αμφίκλειας
Με την έναρξη των εχθροπραξιών με τη φασιστική Ιταλία, όλες οι Μοίρες Δίωξης μεταφέρθηκαν βόρεια, πιο κοντά στο μέτωπο. Το αεροδρόμιο της Αμφίκλειας σε αυτή τη φάση, είδε περιορισμένη χρήση. Με τη συνδρομή της ναζιστικής Γερμανίας, μετά την
αερομαχία των Τρικάλων, το αεροδρόμιο της Βασιλικής κατέστη επισφαλές, τα απομεινάρια της αεροπορίας Δίωξης μεταφέρθηκαν με εντολή του Εμμ. Κελαϊδή, από όλα τα αεροδρόμια στα οποία ήταν διασκορπισμένα ανά την επικράτεια, στην Αμφίκλεια. Επρόκειτο για συνολικά 22 αεροσκάφη, των τεσσάρων Μοιρών Δίωξης, μεταξύ αυτών δύο
Bloch MB.151 και ένα Avia 534! Τα αεροσκάφη βομβαρδισμού είχαν μεταφερθεί ήδη στην Τανάγρα και η ηγεσία της Αεροπορίας επέμενε να μεταφερθούν εκεί και τα υπόλοιπα αεροσκάφη δίωξης. Ο Αντισμήναρχος Κελαϊδής, συνοδευόμενος από τον Σμηναγό Κέλλα, πήγαν στην Αθήνα προκειμένου να αποδείξουν στην ανωτάτη διοίκηση ότι για όσο μπορούσαν ακόμη να επιχειρούν τα καταδιωκτικά, έπρεπε να επιχειρούν από την Αμφίκλεια ή το Άργος και να μην πάνε στην Τανάγρα. Στην Αμφίκλεια γράφτηκε το τέλος για το αεροπορικό υλικό της 21ης ΜΔ καθώς από αεροπορικό βομβαρδισμό καταστράφηκαν στο έδαφος, 8 από τα 9 εναπομείναντα Gladiator της Μοίρας. Εκεί γράφτηκε και το ουσιαστικό τέλος των
PZL Ρ.24 για την ΕΒΑ καθώς πάλι από αεροπορικό βομβαρδισμό καταστράφηκαν στο αεροδρόμιο της Αμφίκλειας όλα εκτός από 4 τα οποία μεταφέρθηκαν στο Άργος. Τελικά, το προσωπικό που είχε βρεθεί στην Αμφίκλεια, αναχώρησε από το αεροδρόμιο, όχι όμως για την Τανάγρα αλλά για το Άργος και την Κρήτη. Λόγω της σύγχυσης που επικράτησε, κατά την αποχώρηση του προσωπικού νοτιότερα, δεν καταστράφηκε όλο το εμπιστευτικό υλικό των Μοιρών, όπως προέβλεπε ρητώς η διαταγή που είχε εκδοθεί…
Ο άνεμος είχε αλλάξει και τον είχα πλέον στην πλάτη όταν άνοιξα τα μάτια. Κι όμως, αυτό που είχα μπροστά μου, δεν υπήρχε πιο πριν. Ή μάλλον, υπήρχε αλλά εγώ δεν το έβλεπα. Στο χωράφι που είχα μπροστά μου, φαινόταν καθαρά ένας διάδρομος προσγείωσης!
Άρχισαν πάλι, τα δύο μισά του εαυτού μου να τσακώνονται μεταξύ τους. Ο ένας έβλεπε φαντάσματα, ο άλλος έβλεπε μπελάδες. Και κάπου εκεί στους δρόμους που διασταυρώνονται ο νους με τη φαντασία και το όνειρο, μπορούσα να δω το τελευταίο Gladiator να ετοιμάζεται για απογείωση. Ακριβώς μπροστά μου. Ο άνεμος ιδανικός, ο Bristol Mercury να βουίζει και να οδηγεί το ακούραστο διπλάνο πάνω από το κεφάλι μου και προς το απέραντο γαλάζιο του ουρανού της Ελευθερίας. Το ακολουθούν τα τέσσερα τελευταία PZL, σε μια όμορφη γραμμή, τέλεια αποστασιοποιημένα το ένα από το άλλο, σαν τις χάντρες ενός κεχριμπαρένιου κομπολογιού. Τα χαιρετώ στρατιωτικά και τα αφήνω να γυρίσουν στην Ιστορία. Ξέρω όμως ότι ενώ γυρνούν στην Ιστορία, εκεί όπου ανήκουν, σε αντίθεση με το αεροδρόμιο, δε θα χαθούν στη λήθη.
.JPG)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.JPG)
Δ. Καλπύρης 
.
Γελάστηκα και το κατάλαβα μόλις έφτασα να οδηγώ στον δρόμο αυτόν, βλέποντας την ανηφόρα! Ο μισός μου εαυτός τσακωνόταν με τον άλλο μισό. Ο καθένας τους προσπαθούσε να επιρρίψει ευθύνες στον άλλο μισό που είχα αποπροσανατολιστεί τόσο…
Άρχισαν πάλι, τα δύο μισά του εαυτού μου να τσακώνονται μεταξύ τους. Ο ένας έβλεπε φαντάσματα, ο άλλος έβλεπε μπελάδες. Και κάπου εκεί στους δρόμους που διασταυρώνονται ο νους με τη φαντασία και το όνειρο, μπορούσα να δω το τελευταίο Gladiator να ετοιμάζεται για απογείωση. Ακριβώς μπροστά μου. Ο άνεμος ιδανικός, ο Bristol Mercury να βουίζει και να οδηγεί το ακούραστο διπλάνο πάνω από το κεφάλι μου και προς το απέραντο γαλάζιο του ουρανού της Ελευθερίας. Το ακολουθούν τα τέσσερα τελευταία PZL, σε μια όμορφη γραμμή, τέλεια αποστασιοποιημένα το ένα από το άλλο, σαν τις χάντρες ενός κεχριμπαρένιου κομπολογιού. Τα χαιρετώ στρατιωτικά και τα αφήνω να γυρίσουν στην Ιστορία. Ξέρω όμως ότι ενώ γυρνούν στην Ιστορία, εκεί όπου ανήκουν, σε αντίθεση με το αεροδρόμιο, δε θα χαθούν στη λήθη.
Τα Εισόδια της Θεοτόκου. Πίνακας του Τζιοβάνι Μπατίστα Τσίμα
