Σελίδες

Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2015

Απ’ το Δαδί (Αμφίκλεια) Φθιώτιδος, μετανάστες στην Αμερική (1906-1923)



Μέρος Α'


Προλεγόμενα

   Δεν κατάγομαι από την Αμφίκλεια (γνωστή ως Δαδί). Την έχω επισκεφθεί, αλλά χωρίς να παραμείνω αρκετό χρόνο. Από τα γνωστά μου επώνυμα έχω τα αδέρφια Γκρινιάτσου (Νικόλαος και Γεωργία) και τον καλό φίλο Γιάννη Σφυρή. Αυτά ήταν και η αφορμή για να ασχοληθώ με το θέμα.
   Μελετώντας τους Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Αμερική, εδώ και αρκετά χρόνια, κατέγραψα και όσους προέρχονταν από το Δαδί. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε πριν 5 και πλέον χρόνια. Η επεξεργασία έγινε τμηματικά και το μεγαλύτερο μέρος της έγινε το φθινόπωρο του 2014. Η εργασία ολοκληρώθηκε στις 20 Νοε. 2014.
   Για το αποτέλεσμα αυτό χρειάστηκαν πολλές ώρες και μέρες εντατικής απασχόλησης. Με βοήθησε πολύ, μέσω του Διαδικτύου, το εξαιρετικό αμερικανικό αρχείο μετανάστευσης του νησιού Έλλις (EllisIsland). Η έρευνα απέδωσε  192 μεταναστευτικά ταξίδια (κάποιοι μετανάστες έκαναν 2 ταξίδια). Ίσως να διέφυγαν κάποια ονόματα που δεν εντόπισα ή να έγραψαν άλλο τόπο γέννησης και προηγούμενης διαμονής. Θυμίζω τη (συνήθη) περίπτωση που κάποιοι, τότε στις ΗΠΑ, δήλωναν ότι γεννήθηκαν ή ότι διέμεναν στη μεγαλύτερη πόλη (π.χ. Λαμία) της περιοχής. Κάτι τέτοιο όμως, θα πρέπει να το συμπληρώσει κάποιος που ξέρει τα ντόπια επώνυμα, κι αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας (με καλή μνήμη) ακόμα καλύτερα.
   Η παρούσα εργασία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με φωτογραφικό υλικό των μεταναστών στις ΗΠΑ, που εγώ δεν έχω αυτή τη δυνατότητα. Ο τοπικός Σύλλογος ή με πρωτοβουλία κάποιου (ή κάποιων) μπορεί να αναζητήσει και να βρεθούν στο Δαδί κάποιες φωτογραφίες, που θα εμπλουτίσουν την προσπάθεια αυτή. Επίσης μπορεί να συμπληρωθεί η εργασία, με την τύχη των μεταναστών αυτών, δηλ. ποιοι γύρισαν στην πατρίδα και ποια ήταν η προκοπή τους (επαγγελματική και προσωπική).
   Η εργασία-μελέτη αυτή θέλει να τιμήσει τους ανθρώπους της ιστορικής κωμόπολης, για την τόλμη και την απόφαση να φύγουν στα ξένα (μερικοί ίσως να μην ξαναδούν τον τόπο τους), θυσιάζοντας τα καλύτερά τους χρόνια για να  ζήσει η γονική οικογένεια και οι ίδιοι καλύτερα.
   Μετά από έναν αιώνα, η προσπάθεια αυτή αποτείνεται στο θυμικό όσων έζησαν ή έχουν εικόνες από τα χρόνια της μετανάστευσης στην Αμερική. Είναι όμως μια αναγκαία κατάθεση μνήμης για τους νεότερους, στους οποίους και αφιερώνεται.



1. Η κατάσταση στην πατρίδα - Η απόφαση μετανάστευσης


   Η Αμφίκαια (όπως λεγόταν τότε) ήταν από τις πλέον ακμάζουσες πόλεις των Φωκέων. Αργότερα αποκτά το όνομα Αμφίκλεια και μέχρι τα βυζαντινά χρόνια συναντάται με αυτή την ονομασία. Κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους έχασε την πολιτική ελευθερία από τους Φράγκους. Την περίοδο αυτή χάθηκε η ονομασία Αμφίκλεια. Εμφανίστηκε η τοπωνυμία Δαδί.
   Την περίοδο της τουρκοκρατίας στο Δαδί είχε σχολείο ελληνικό και δυο εκκλησίες, δείγμα της ανυπαρξίας Τούρκων στη πόλη. Εκκλησιαστικά το Δαδί υπαγόταν στον επίσκοπο Αταλάντης. Ήταν ξακουστή η υφαντική βιοτεχνία του Δαδιού. Στην επανάσταση του 1821 και σ’ όλα τα χρόνια του αγώνα, το Δαδί προσέφερε πολλά.
   Στα 1833 δημιουργήθηκε ο δήμος Δρυμίας[1] με έδρα το Δαδί. Τότε το Δαδί αριθμούσε περίπου 1.670 κατοίκους. Στα 1912 το Δαδί έγινε κοινότητα[2] και το 1915 μετονομάστηκε σε Αμφίκλεια με 4.106 κατοίκους.
 Στην απογραφή πληθυσμού του 1896 είχε συνολικά 3.431 κατοίκους. Κατά την απογραφή του 1920 εμφανίζεται αύξηση (20%) φτάνοντας τους 4.102 κατοίκους (βλ.  πίνακα 1).
   Η ζωή των κατοίκων και η οικονομία της γύρω περιοχής στα χρόνια εκείνα στηριζόταν κυρίως στη γεωργία[3],  την κτηνοτροφία και τη μεταποίηση. Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι είχαν χωράφια (άνυδρα ή ποτιστικά) με κύριες καλλιέργειες τα καπνά, το βαμβάκι και τα σιτηρά.



    Ένα ποσοστό κατοίκων από τους μεγαλύτερους στην ηλικία ήταν αναλφάβητοι (πολύ δε περισσότερο οι γυναίκες), όπως και κάποια από τα παιδιά τους. Οι γυναίκες είχαν το μεγάλο φορτίο τόσο του σπιτιού και των παιδιών όσο και των αγροτικών (γεωργικών ή κτηνοτροφικών) εργασιών. Τα παιδιά βοηθούσαν στις εργασίες ακολουθώντας το πατρικό επάγγελμα. Τα οικονομικά των σπιτιών ήταν περιορισμένα γι’ αυτές τις οικογένειες. Η αγορά των απαραίτητων απ’ το μπακάλη γινόταν για κάποιους με πίστωση.
   Μεγαλύτερες ανάγκες (όπως για σπορά των δημητριακών, τις συναλλαγές των κτηνοτρόφων, την αγορά εργαλείων, έκτακτα περιστατικά, κ.ά.) απαιτούσαν χρήματα που πολλές φορές ήταν δανεικά. Η τοκογλυφία αποτελούσε τη λύση ανάγκης και τα χρήματα αυτών των δανείων δίνονταν με υποθήκη κάποιου ακινήτου[4] (συνήθως μικροκτήματος).
   Κάποιοι άκουσαν από άλλους τον ωραιοποιημένο μύθο της «γης της επαγγελίας[5]». Ήταν το αμερικάνικο όνειρο.  Για έναν τόπο μακρινό, που έχει δουλειές, που κερδίζουν πολλά λεφτά και όλοι ζουν καλύτερα. Ελάχιστοι στην αρχή αλλά τολμηροί, αποφάσισαν να φύγουν. Η μεγάλη ανάγκη της φτώχειας[6] που ζούσαν ξεπέρασε το φόβο του μακρινού, άγνωστου και επικίνδυνου ταξιδιού. 
Για τα απαραίτητα ναύλα[7] (εισιτήριο και λοιπά έξοδα του ταξιδιού) πούλησαν ένα ζώο ή δανείστηκαν[8] χρήματα, με την υπόσχεση να τα επιστρέψει η οικογένεια του μετανάστη τον άλλο χρόνο.

    Έτσι έφυγαν το έτος 1906, από τους πρώτους ο Ταξιάρχης Δερβέναγας και ο Ιωάννης Δ. Στρογγύλης. Τον επόμενο χρόνο ακολούθησαν 8 μετανάστες και από το 1910 έφτασαν τους 31! Μαζί τους έφυγαν και άλλοι από γειτονικά χωριά. Πήγαν στην Αμερική[9] κι έδωσαν διέξοδο στην ανέχεια, επιτρέποντας και υλοποιώντας το όνειρο μιας καλύτερης ζωής, αλλά ταυτόχρονα αποτέλεσαν και το παράδειγμα που ενθάρρυνε τους επόμενους.
   Δίνονται μερικά στατιστικά στοιχεία των μεταναστών της Αμφίκλειας (Δαδιού) : Συγκεκριμένα από τους 192 μετανάστες που κατέγραψε αυτή η εργασία, στα έτη 1910 και 1914 έφυγαν 31 και 30 άτομα αντίστοιχα (δηλ. ποσοστό 16 %). Το 1912, εγκατέλειψαν το Δαδί για την Αμερική 71 μετανάστες (δηλ. άλλο 37%). Θα μεταναστεύσει συνολικά ποσοστό[10] 5% του πληθυσμού του Δαδιού, που είναι μικρότερο από το μέσο όρο της Ελλάδος!
   Ν ληφθεί υπόψη ότι στην εικοσαετία 1900-1920 ο μεταναστευτικός πυρετός στην Ελλάδα θα κορυφωθεί και η χώρα μας θα χάσει το 8% του συνολικού της πληθυσμού. Τότε 25.000 άνθρωποι περίπου εγκατέλειπαν ετησίως την Ελλάδα.
   Στο σύνολο των μεταναστών (κυριαρχία του αρσενικού φύλου) υπήρχαν και 3 θήλεις. Ήταν 2 γυναίκες (Ελένη Μίχου, Μαριγούλα Γεωργίου) και ένα βρέφος (Ασπασία Μίχου). Μελετώντας την ηλικιακή κατανομή συμπεραίνουμε ότι κυριάρχησαν οι πιο παραγωγικές ηλικίες 21 έως 30 ετών, με 94 μετανάστες. Οι ηλικίες των αριθμητικά περισσότερων μεταναστών του χωριού κατά ηλικία δίνονται στον πίνακα 3.
    Σε ομάδες ηλικιών, οι αντίστοιχοι αριθμοί μεταναστών δίνονται στο διπλανό πίνακα 4. Ο μέσος όρος των ηλικιών των 192 μεταναστών της Αμφίκλειας ήταν 24 έτη.  
   Σε μεγαλύτερη απ’ όλους ηλικία πήγαν στην Αμερική οι : Γεώργιος Μπαλωμένος (45 ετών) το 1921 και Διονύσιος Βήττας (45 ετών) το 1914. Τις μικρότερες ηλικίες είχαν : Ασπασία Μίχου (11 μηνών), Παν. Δαρδιώτης (17 ετών), Χαρ. Βήττας (16 ετών).
   Οι περισσότεροι μετανάστες της Λαμίας ήταν παντρεμένοι. Πιο συγκεκριμένα από τους 192 μετανάστες οι 155 είναι άγαμοι (ποσοστό 81%), ενώ οι υπόλοιποι 37 ήταν έγγαμοι.
    Από τις ευρύτερες οικογένειες της Αμφίκλειας τους περισσότερους - αριθμητικά - μετανάστες στην Αμερική κατέγραψαν τα επώνυμα : Μίχος, Βήττας, Κόντος, Πανουργιάς, Κουρέπης, κλπ.
   Ακολουθεί αναλυτικός πίνακας με τη συχνότητα των επωνύμων :



Πολλαπλά ταξίδια

   Από το σύνολο των μεταναστών, εντοπίστηκαν 14 άτομα που έκαναν διπλό ταξίδι στην Αμερική. Ο συνήθης λόγος ήταν η στράτευση για τους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 και μετά έφυγαν πάλι. Τα ονόματα και οι διπλοί προορισμοί ακολουθούν:
1.    Λεωνίδας Κουρέπης :  Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1912 στη Νέα Υόρκη. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.
2.    Δημήτριος Μαθράς : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-1913 στο Ουέστμπρουκ του Μέην. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Πόρτλαντ του Μέην.
3.    Δημήτριος Παπακαρούλος : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-1912 στο Πόρτλαντ του Μέην. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.
4.    Δημήτριος Παπαναστασίου : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1909-1912 στο Πόρτλαντ του Μέην. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.
5.    Ιωάννης Αναρίκας : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-1912 σε περιοχή του Μέην. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Σάουθ Γουίνταμ του Μέην.
6.    Λουκάς Αυγερινός : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-1912 στο Χόκβιαμ της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.
7.    Ιωάννης Βήττας : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-1913 σε περιοχή του Μέην. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Πόρτλαντ του Μέην.
8.    Κωνσταντίνος Ματζιώτας : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-1911 στο Χόκβιαμ της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.
9.    Ιωάννης Πανουργιάς : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1911-1912 στο Χόκβιαμ της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.
10.  Αθανάσιος Σακελλαρίου : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-1912 σε περιοχή του Μέην. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Πόρτλαντ του Μέην.
11.  Σταμάτιος Σαμάτης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1912 στη Νασούα (Nashua) του Νιου Χαμσάιρ. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Κονκρέτε (Concrete) της πολιτείας Ουάσινγκτον.
12.  Απόστολος Σασός : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1907-1913 στο Κονκρέτε (Concrete) της πολιτείας Ουάσινγκτον. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στον ίδιο προορισμό.
13.  Δημήτριος Κρικένης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1912-1913 στο Χέλπερ (Helper). Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Ντάνβερσπορτ (Danversport) της Μασαχουσέτης.
14.  Αχιλλέας Κουρέπης : Το α’  ταξίδι έγινε την περίοδο 1910-1912 στο Πόρτλαντ του Μέην. Το β’ ταξίδι έγινε το 1914 στο Ουέστμπρουκ του Μέην.


2. Τα πλοία


Τα μεγάλα ταξίδια γίνονταν με ατμόπλοια, που ανήκαν σε ελληνικές ή σε ξένες εταιρείες. Μεγάλη ξένη εταιρεία ήταν η Austro-Americana Line[11], με μεγάλα υπερωκεάνια, όπως τα : AliceGiuliaKaiserFranz Josef ILauraMartha WashingtonGertyArgentina, κ.ά.  Οι άλλες ξένες εταιρείες ήταν μικρότερες. 
Διαφήμιση σε εφημερίδα της Λαμίας
(Αρχές 20ού αι.)
Ελληνικές ατμοπλοϊκές εταιρείες δημιουργήθηκαν από το έτος 1907, στη γραμμή[12] Ελλάδα-Αμερική.  Οι πρώτες εταιρείες ήταν : “Μωραΐτης”[13] (1906-1908) και “Υπερωκεάνιος Ελληνική Ατμοπλοΐα[14]” (1910-1912), που δεν άντεξαν στον ανταγωνισμό και χρεοκόπησαν.
Αντίθετα, η εταιρεία “Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος[15]” των αδελφών Εμπειρίκου κυριάρχησε στο χώρο των υπερωκεανίων για 30 χρόνια (1908-1937), με πλοία όπως : Patris[16], Themistocles, MacedoniaIoanninaThessalonikiVassilefsConstantinos[17]Athinai, κ.ά.
Η αναχώρηση του πλοίου για την Αμερική
Τα ελληνικής πλοιοκτησίας ατμόπλοια έπαιρναν επιβάτες από διάφορα λιμάνια (Θεσσαλονίκη, Πειραιά, Γύθειο, Καλαμάτα, Πάτρα) με τελικό προορισμό τη Νέα Υόρκη. Με σχετικά μικρή συνολική χωρητικότητα 5-6 χιλιάδων κόρων μετέφεραν 1.200 περίπου επιβάτες. Τα  μεγάλα ξένα ατμόπλοια της υπερατλαντικής γραμμής Μεσόγειος-Νέα Υόρκη έπαιρναν επιβάτες (κυρίως μετανάστες) από πολλά λιμάνια της Μεσογείου. Αυτά τα πλοία ήταν συνήθως μεγαλύτερα για μεταφορά πλέον των 1.500 επιβατών (τα πιο μεγάλα μετέφεραν 2.000 και πλέον επιβάτες).
Άλλη επιλογή ταξιδιού των μεταναστών ήταν να περάσουν από ελληνικό λιμάνι (Πειραιά, Πάτρα, κ.ά.) σε ξένο λιμάνι (Νάπολη ή Γένοβα της Ιταλίας, στη Χάβρη ή Μασσαλία της Γαλλίας). Από εκεί, έπαιρναν άλλο ατμόπλοιο (ξένης εταιρείας) κι έφταναν στην Αμερική. Τέτοια πλοίαυπήρχαν πολλά όπως Sicilian Prince, Calabria, Cretic, Batavia, San Giorgio, Sant’ Anna, Madonna, Pennsylvania, Napolitan Prince, κ.ά
Πίνακας 5
Η επιλογή του πλοίου δεν είχε ιδιαίτερη σημασία για το μετανάστη εκτός από το κόστος του εισιτηρίου. Πυκνότερη κίνηση είχαν τα ξένης ιδιοκτησίας ατμόπλοια εφόσον ήταν αριθμητικά περισσότερα. Από ελληνικό λιμάνι, οι περισσότεροι μετανάστες της Αμφίκλειας (18 άτομα) ταξίδεψαν από την Πάτρα με το πλοίο “Martha Washington”.
Με το πλοίο “Italia από το ιταλικό λιμάνι της Νάπολης, σε ένα ταξίδι, το 1912, έφυγαν 20 μετανάστες. Το 1914 από το λιμάνι της Πάτρας σε ένα άλλο ταξίδι, έφυγαν 14 μετανάστες.  Με το πλοίο “Chicago”, από τo λιμάνι της Χάβρης σε ένα ταξίδι το 1912 έφυγαν 13 μετανάστες μαζί. Από το λιμάνι της Πάτρας σε ένα ταξίδι το 1912, έφυγαν 12 άτομα με το πλοίο “Laura”, ενώ από το ίδιο λιμάνι το 1911, έφυγαν 10 άτομα με το πλοίο “Martha Washington”.
Πολλοί μετανάστες της Αμφίκλειας προτίμησαν τα ελληνικής πλοιοκτησίας καράβια, όπως : Athinai(17), Themistocles (15), Patris (14), King Alexander (7), κλπ. Αρκετοί διακινήθηκαν με ξένα πλοία, όπως : Italia (20), Martha Washington (18), Pannonia (15), Laura (16), Chicago (13), Kaiser Franz Josef I (12), κλπ.
   Περισσότερα στοιχεία δίνονται στον παραπάνω πίνακα 5.


Λιμάνι της Πάτρας, αρχές του 20ού αιώνα. Μετανάστες περιμένουν
να επιβιβαστούν στο πλοίο (Φωτ.: Αρχείο EΛIΑ).


3. Το ταξίδι – η άφιξη


Οι περισσότεροι μετανάστες του Δαδιού (Αμφίκλειας) - όπως προαναφέρθηκε - προτίμησαν το μεγάλο ελληνικό λιμάνι της Πάτρας και πήραν το ατμόπλοιο για την Αμερική ή μέσω Ιταλίας ή Γαλλίας, απ’ όπου πήραν άλλο πλοίο για τον ίδιο τελικό προορισμό. Σε πλοία των 5-6 χιλιάδων κόρων, οι 1.000-1.300 επιβάτες της 3ης θέσης (οι μετανάστες) στοιβάζονταν σε πολύ στενούς χώρους, κάτω απ’ το κατάστρωμα.  
Άφιξη των μεταναστών στην Αμερική
Σ’ ένα κρεβάτι-κουκέτα μόνο περνούσαν αναγκαστικά όλες  τις ώρες και μέρες του ταξιδιού, λόγω του συνωστισμού. Η πολυκοσμία, η ανύπαρκτη καθαριότητα (η ατομική και των χώρων), η ναυτία, το κρύο και η κακή ποιότητα του φαγητού ήταν, για τις 20 περίπου μέρες ταξιδιού, ένα μαρτύριο που το υπέμεναν αναγκαστικά.
Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, περνούσαν όλοι από υγειονομικό έλεγχο επάνω στο πλοίο. Μετά κατέβαιναν και μαζί με τις αποσκευές τους περίμεναν στη σειρά για την καταγραφή και τον τελικό έλεγχο της υπηρεσίας Μετανάστευσης, στο κτίριο του Ellis Island (νησιού Έλλις), που οι Έλληνες το έλεγαν «Καστιγγάρι».
Οι άρρωστοι, όσοι είχαν κάποια καταδίκη (κλοπή ή έγκλημα), όσοι δεν είχαν συγγενείς ή φίλους στην Αμερική κι όσοι δεν είχαν λίγα χρήματα για εισιτήριο στον τόπο προορισμού, υποχρεωτικά επέστρεφαν στο πλοίο για επαναπατρισμό.
Οι νεοαφιχθέντες έμεναν για λίγο στη Νέα Υόρκη [18] (η πρώτη εικόνα της Αμερικής). Ήταν όμως ακριβή πόλη[19] και αναγκαστικά έφευγαν σύντομα για τον τελικό προορισμό τους. Με ένα ποσό γύρω στα 20 δολάρια, αγόραζαν το εισιτήριο και έτρωγαν κάτι στη διαδρομή μέχρι τον τόπο προορισμού.
Οι προορισμοί (αναλυτικά στοιχεία δίνονται σε χωριστή ενότητα) ήταν:
(α) Οι πόλεις των βορειοανατολικών πολιτειών του Μέην, της Νέας Υόρκης, της Μασαχουσέτης και της Πενσυλβάνια.
(β) Τη βορειοδυτική πολιτεία της Ουάσινγκτον.
(γ) Λιγότεροι τις αναπτυγμένες πολιτείες των Μεγάλων Λιμνών του Ιλλινόις (κυρίως το Σικάγο), του Μίτσιγκαν και του Οχάιο.
(δ) Απέφυγαν τις κεντρικές και άλλες δυτικές πολιτείες και την Καλιφόρνια.



4. Αλφαβητικός πίνακας των μεταναστών του Δαδιού

      Από το αμερικανικό αρχείο του νησιού Έλλις (Ellis island) μέσω του Διαδικτύου (internet) βρέθηκαν οι περισσότεροι μετανάστες του Δαδιού που έφτασαν στις Η.Π.Α. και καταγράφηκαν. Από το 1892 έως το 1924, περισσότεροι από 22 εκατομμύρια μετανάστες, επιβάτες, και μέλη πληρώματος των πλοίων ήρθαν στις ΗΠΑ μέσω του νησιού Ellis και του λιμένα της Νέας Υόρκης και έχουν καταγραφεί[20]. Τα βασικά στοιχεία των μεταναστών του Δαδιού δίνονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα (με αλφαβητική σειρά και έτσι ακριβώς, όπως τα κατέγραψαν στην Υπηρεσία Μετανάστευσης των ΗΠΑ):

α/α
Ονοματεπώνυμο
χρον. άφιξης
ηλικία
έγγαμος
Πλοίο που ταξίδεψε
Λιμάνι
αναχώρ.
1.    
Αγγελής Γεώργιος
29-5-1912
23
ναι
Laura
Πάτρα
2.    
Αγγελής Ευστάθιος
11-5-1912
19
όχι
Italia
Νάπολη
3.    
Αδάμ Παναγής
5-12-1911
20
όχι
Martha Washington
Πάτρα
4.    
Αμπελουργός Δημήτριος
28-3-1914
32
όχι
Themistocles
Πάτρα
5.    
Ανανίκας Δημήτριος(Jemi)
19-2-1912
23
όχι
Chicago
Χάβρη
6.    
Αναρίκας Ιωάννης
4-3-1914
26
όχι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα
7.    
Ανδρίτσος Αθανάσιος Δ.
11-5-1912
21
όχι
Italia
Νάπολη
8.    
Αυγερινός Δημήτριος
11-5-1912
20
όχι
Italia
Νάπολη
9.    
Αυγερινός Λουκάς
5-12-1911
25
όχι
Martha Washington
Πάτρα
10.  
Αυγερινός Λουκάς
4-3-1914
27
όχι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα
11.  
Βήττας Αθανάσιος
3-8-1912
18
όχι
Pannonia
Πάτρα
12.  
Βήττας Δημήτριος
29-5-1912
38
ναι
Laura
Πάτρα
13.  
Βήττας Διονύσιος
4-3-1914
45
ναι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα
14.  
Βήττας Ιωάννης
4-3-1914
28
όχι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα
15.  
Βήττας Χαράλαμπος
4-3-1914
16
όχι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα
16.  
Βουγιουκλής Αθανάσιος
19-9-1912
27
όχι
Pannonia
Πάτρα
17.  
Γερογεώργης Ευστάθιος
19-9-1916
25
όχι
Patria
Νάπολη
18.  
Γεωργαρής Ιωακείμ
3-8-1912
23
όχι
Pannonia
Πάτρα
19.  
Γεώργαρος Κώστας
3-8-1912
27
ναι
Pannonia
Πάτρα
20.  
Γεωργίου Κώστας
5-12-1911
21
όχι
Martha Washington
Πάτρα
21.  
Γεωργίου Μαριγούλα
2-10-1923
21
όχι
Constantinople
Πειραιεύς
22.  
Γεωργίου Σταμάτιος
1-11-1910
18
όχι
Venezia
Μασσαλία
23.  
Γιαννακός Παναγιώτης
29-5-1912
19
όχι
Laura
Πάτρα
24.  
Γιαννακός Σωτήριος
5-9-1916
25
ναι
Giuseppe Verdi
Νάπολη
25.  
Γιαννούκος Ιωάννης
6-1-1910
23
όχι
Patris
Πειραιεύς
26.  
Γκαγκάνης Λουκάς
28-3-1912
39
ναι
Kaiserin Auguste Victoria
Νάπολη
27.  
Γκρινιάτσος Ευάγγελος
2-7-1907
19
όχι
Sofia Hohenberg
Πάτρα
28.  
Γκρινιάτσος Ιωάννης
21-12-1909
19
όχι
Martha Washington
Πάτρα
29.  
Δάρας Κωνσταντίνος Λ.
11-5-1912
20
όχι
Italia
Νάπολη
30.  
Δάρας Νικόλαος Κ.
11-5-1912
23
όχι
Italia
Νάπολη
31.  
Δαρδιώτης Ηλίας
2-7-1907
20
όχι
Sofia Hohenberg
Πάτρα
32.  
Δαρδιώτης Παναγιώτης
2-7-1907
17
όχι
Sofia Hohenberg
Πάτρα
33.  
Δερβέναγας Ταξιάρχης
18-10-1906
22
όχι
Gerty
Πάτρα
34.  
Δημόπουλος Κώστας
30-6-1910
19
όχι
Themistocles
Πειραιεύς
35.  
Δρούκαλης Ιωάννης
27-11-1907
30
ναι
Sicilian Prince
Πειραιεύς
36.  
Ζαχαρής Ιωάννης
11-5-1912
20
όχι
Italia
Νάπολη
37.  
Ζαχαρής Λουκάς
5-12-1911
22
όχι
Martha Washington
Πάτρα
38.  
Ζαχαρής Παναγιώτης
17-4-1911
19
όχι
Athinai
Πειραιεύς
39.  
Ζερντές Δημήτριος
11-5-1912
28
όχι
Italia
Νάπολη
40.  
Ζερντές Λουκάς
17-4-1912
23
όχι
Cincinnati
Γένοβα
41.  
Ζήρος Λουκάς
11-5-1912
27
όχι
Italia
Νάπολη
42.  
Ζυγούρος Ιωάννης
5-12-1911
19
όχι
Martha Washington
Πάτρα
43.  
Καλπύρης Ευστάθιος
21-10-1910
19
όχι
Themistocles
Πειραιεύς
44.  
Καλπύρης Λεωνίδας
20-5-1912
30
όχι
Martha Washington
Πάτρα
45.  
Κανίρος Γεώργιος
25-2-1914
27
όχι
Ultonia
Πάτρα
46.  
Κανίρος Δημήτριος
10-10-1909
24
ναι
Patris
Πάτρα
47.  
Κανίρος Κωνσταντίνος
4-1-1911
19
όχι
Patris
Πειραιεύς
48.  
Κανίρος Λουκάς
23-12-1919
36
ναι
Megali Hellas
Πειραιεύς
49.  
Καραμερτζάκης Δημήτριος
29-5-1912
20
όχι
Laura
Πάτρα
50.  
Καραμπής Ιωάννης
19-9-1916
25
όχι
Patria
Νάπολη
51.  
Καραπετσάνος Ιωάννης
26-5-1911
20
όχι
Themistocles
Γύθειον
52.  
Καραπετσάνος Δημήτριος
10-11-1910
20
όχι
Laura
Πάτρα
53.  
Κατσαρός Κωνσταντίνος
14-5-1914
18
όχι
Belvedere
Πάτρα
54.  
Κατσικούρης Γεώργιος
22-9-1910
27
όχι
Athinai
Πειραιεύς
55.  
Κογιάτσος Αθανάσιος
21-10-1910
20
όχι
Themistocles
Πειραιεύς
56.  
Κόντος Αθανάσιος
3-8-1912
20
όχι
Pannonia
Πάτρα
57.  
Κόντος Γεώργιος
5-12-1911
30
ναι
Martha Washington
Πάτρα
58.  
Κόντος Λουκάς
4-1-1911
19
όχι
Patris
Πειραιεύς
59.  
Κόντος Νικόλαος
11-6-1910
20
όχι
Eugenia
Πάτρα
60.  
Κόντος Τηλέμαχος
11-5-1912
40
ναι
Italia
Νάπολη
61.  
Κοτσάνης Θεμιστοκλής
18-12-1910
38
όχι
Themistocles
Πειραιεύς
62.  
Κουρέπης Αχιλλεύς
29-10-1910
23
όχι
Eugenia
Πάτρα
63.  
Κουρέπης Αχιλλέας
16-5-1914
25
όχι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα
64.  
Κουρέπης Λεωνίδας
5-12-1911
19
όχι
Martha Washington
Πάτρα
65.  
Κουρέπης Λεωνίδας
3-8-1912
29
όχι
Pannonia
Πάτρα
66.  
Κρικένης Δημήτριος
14-5-1914
24
όχι
Belvedere
Πάτρα
67.  
Κρικένης Ιωάννης
14-5-1914
18
όχι
Belvedere
Πάτρα
68.  
Κρικώνης Δήμος
11-5-1912
22
όχι
Italia
Νάπολη
69.  
Κυριαζάκος Δημήτριος
19-2-1912
27
ναι
Chicago
Χάβρη
70.  
Κωνσταντίνου Νίκος
10-11-1910
20
όχι
Laura
Πάτρα
71.  
Κωστόπουλος Πέτρος
2-7-1907
23
όχι
Sofia Hohenberg
Πάτρα
72.  
Λαζάρου Ιωάννης
3-8-1912
19
όχι
Pannonia
Πάτρα
73.  
Λάλος Ιωάννης
5-1-1921
28
όχι
King Alexander
Πειραιεύς
74.  
Λιακομάριος Γεώργιος
19-2-1912
20
όχι
Chicago
Χάβρη
75.  
Λιοκαντώνης Αριστείδης
5-12-1911
19
όχι
Martha Washington
Πάτρα
76.  
Λυκαυγέρης Ζαχαρίας
3-8-1912
30
ναι
Pannonia
Πάτρα
77.  
Λύκος Χρήστος
14-5-1914
19
όχι
Belvedere
Πάτρα
78.  
Μαθράς Δημήτριος
25-2-1914
27
όχι
Ultonia
Πάτρα
79.  
Μακρυγιάννης Ευστάθιος
11-5-1912
26
όχι
Italia
Νάπολη
80.  
Μαστορομάρκος Λουκάς
19-8-1916
26
όχι
Patria
Νάπολη
81.  
Ματζιώτας Κωνσταντίνος
11-5-1912
27
ναι
Italia
Νάπολη
82.  
Ματζιώτας Κωνσταντίνος
4-3-1914
29
ναι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα
83.  
Ματσώτας Γεώργιος
4-1-1911
24
όχι
Patris
Πειραιεύς
84.  
Ματσώτας Ιωάννης
28-2-1921
25
όχι
King Alexander
Πειραιεύς
85.  
Μέρμηγκας Ευστάθιος
3-8-1912
27
όχι
Pannonia
Πάτρα
86.  
Μίχος Αθανάσιος
11-6-1910
26
όχι
Eugenia
Πάτρα
87.  
Μίχος Γεώργιος
6-1-1910
18
όχι
Patris
Πειραιεύς
88.  
Μίχος Ιωάννης
23-1-1911
28
ναι
Martha Washington
Πάτρα
89.  
Μίχος Πέτρος
3-8-1912
20
όχι
Pannonia
Πάτρα
90.  
Μίχος Σωτήριος
13-3-1910
20
όχι
Themistocles
Πειραιεύς
91.  
Μίχος Σωτήριος
16-5-1914
25
όχι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα
92.  
Μίχου Ασπασία
23-1-1911
1
όχι
Martha Washington
Πάτρα
93.  
Μίχου Ελένη
23-1-1911
28
ναι
Martha Washington
Πάτρα
94.  
Μοσχολίνος Γεώργιος
9-6-1914
38
ναι
Martha Washington
Πάτρα
95.  
Μουτζίνης Λουκάς
6-5-1912
19
όχι
Patris
Πειραιεύς
96.  
Μουτζουρογιώργος Λουκάς
11-5-1912
34
ναι
Italia
Νάπολη
97.  
Μπαθράς Δημήτριος
4-1-1911
23
όχι
Patris
Πειραιεύς
98.  
Μπακαλάμος Λουκάς
5-12-1911
19
όχι
Martha Washington
Πάτρα
99.  
Μπακοστάμος Δημήτριος
29-5-1912
18
όχι
Laura
Πάτρα
100.  
ΜπακοστάμοςΙωάννης
26-2-1911
18
όχι
Athinai
Πειραιεύς
101.  
Μπαλωμένος Γεώργιος
15-4-1909
30
όχι
Columbia
Πάτρα
102.  
Μπαλωμένος Γεώργιος
5-1-1921
45
ναι
King Alexander
Πειραιεύς
103.  
Μπαλωμένος Λουκάς
4-4-1911
25
όχι
Themistocles
Πειραιεύς
104.  
Μπαρλάς Δημήτριος
1-9-1923
26
όχι
Byron
Πειραιεύς
105.  
Μπαρλάς Λουκάς
29-5-1912
18
όχι
Laura
Πάτρα
106.  
Μπαρλάς Λουκάς
25-2-1914
18
όχι
Ultonia
Πάτρα
107.  
Νικαλέξης Γεώργιος
3-8-1912
18
όχι
Pannonia
Πάτρα
108.  
Νικαλέξης Ευστάθιος
17-9-1909
18
όχι
Martha Washington
Πάτρα
109.  
Νίκας Δημήτριος
19-2-1912
32
ναι
Chicago
Χάβρη
110.  
Ξηρομερίτης Γεώργιος
17-4-1911
18
όχι
Athinai
Πειραιεύς
111.  
Ξηρομερίτης Δημήτριος
21-12-1909
19
όχι
Martha Washington
Πάτρα
112.  
Οικονόμου Ιωάννης
28-3-1910
21
όχι
Athinai
Πειραιεύς
113.  
Οικονόμου Παναγιώτης
19-2-1912
25
ναι
Chicago
Χάβρη
114.  
Παναγιωτόπουλος Νικόλαος
6-5-1912
20
όχι
Patris
Πειραιεύς
115.  
Πανουργιάς Γεώργιος
4-3-1914
29
όχι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα
116.  
Πανουργιάς Ιωάννης
26-2-1911
25
ναι
Athinai
Πειραιεύς
117.  
Πανουργιάς Ιωάννης
3-8-1912
19
όχι
Pannonia
Πάτρα
118.  
Πανουργιάς Ιωάννης
4-3-1914
28
όχι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα
119.  
Πανουργιάς Παναγιώτης
27-11-1907
19
όχι
Sicilian Prince
Πειραιεύς
120.  
Παπαδημητρόπουλος Ευστάθιος
10-11-1910
26
όχι
Laura
Πάτρα
121.  
Παπαευαγγελίου Ιωάννης
3-8-1912
18
όχι
Pannonia
Πάτρα
122.  
Παπαευαγγελίου Παναγιώτης
28-3-1910
18
όχι
Athinai
Πειραιεύς
123.  
Παπακαρούλος Δημήτριος
25-2-1914
26
όχι
Ultonia
Πάτρα
124.  
Παπακούσουλας Ιωάννης
22-9-1910
31
όχι
Athinai
Πειραιεύς
125.  
Παπακωνσταντίνου Δημήτριος
11-6-1910
22
όχι
Eugenia
Πάτρα
126.  
Παπακωνσταντίνου Δημήτριος
19-2-1912
19
όχι
Chicago
Χάβρη
127.  
Παπαλάμπρος Νικόλαος
19-2-1912
24
ναι
Chicago
Χάβρη
128.  
Παπαναστασίου Αντώνιος
21-10-1910
27
όχι
Themistocles
Πειραιεύς
129.  
Παπαναστασίου Δημήτριος
25-2-1914
28
όχι
Ultonia
Πάτρα
130.  
Παπασταθόπουλος Αλέκος
24-9-1907
19
όχι
Moraitis
Πειραιεύς
131.  
Πεντεδέκας Γεώργιος
11-6-1910
20
όχι
Eugenia
Πάτρα
132.  
Πέρσιμος Ιωάννης
11-5-1912
24
όχι
Italia
Νάπολη
133.  
Πηρέτης Στυλιανός
29-5-1912
19
όχι
Laura
Πάτρα
134.  
Πλαγιώτης Ιωάννης
4-1-1911
26
όχι
Patris
Πειραιεύς
135.  
Πολίτης Νικόλαος
29-5-1912
27
ναι
Laura
Πάτρα
136.  
Πολίτης Χαράλαμπος
29-5-1912
30
όχι
Laura
Πάτρα
137.  
Πολιτικός Ιωάννης
5-1-1921
28
όχι
King Alexander
Πειραιεύς
138.  
Πούλος Δημήτριος
19-2-1912
19
όχι
Chicago
Χάβρη
139.  
Πούλος Ιωάννης
6-1-1910
22
όχι
Patris
Πειραιεύς
140.  
Πούλος Κωνσταντίνος
28-3-1914
19
όχι
Themistocles
Πάτρα
141.  
Πούλος Χαράλαμπος
5-1-1921
27
όχι
King Alexander
Πειραιεύς
142.  
Ρέπος Αθανάσιος
19-2-1912
23
όχι
Chicago
Χάβρη
143.  
Ριζομάρκος Λεωνίδας
21-10-1910
20
όχι
Themistocles
Πειραιεύς
144.  
Σαγιάς Ιωάννης
28-3-1912
20
όχι
Kaiserin Auguste Victoria
Νάπολη
145.  
Σαγιάς Ιωάννης-Δημήτριος
23-11-1909
18
όχι
Athinai
Πειραιεύς
146.  
Σακελλαρίου Αθανάσιος
10-3-1914
18
όχι
Caronia
Πάτρα
147.  
Σακελλαρίου Σταμάτης
11-5-1912
19
όχι
Italia
Νάπολη
148.  
Σαμαράς Κωνσταντίνος
21-10-1910
19
όχι
Themistocles
Πειραιεύς
149.  
Σαμάτης Σταμάτης
22-3-1914
18
όχι
Carpathia
Πάτρα
150.  
Σασός Απόστολος
22-3-1914
42
ναι
Carpathia
Πάτρα
151.  
Σερφές Λουκάς
23-11-1909
18
όχι
Athinai
Πειραιεύς
152.  
Σινάνης Ιωάννης
11-5-1912
19
όχι
Italia
Νάπολη
153.  
Σκαλίγκας Νικόλαος
10-11-1910
20
όχι
Laura
Πάτρα
154.  
Σκλαβούνος Ιωάννης
29-5-1912
25
όχι
Laura
Πάτρα
155.  
Σκλαβούνος Ιωάννης
22-10-1912
30
όχι
Patris
Πειραιεύς
156.  
Σκουρολιάκος Αθανάσιος
3-8-1912
20
όχι
Pannonia
Πάτρα
157.  
Σκουφάς Ηρακλής
4-1-1911
24
όχι
Patris
Πειραιεύς
158.  
Σταμάτης Γεώργιος
22-3-1914
18
όχι
Carpathia
Πάτρα
159.  
Σταμάτης Εμμανουήλ
22-3-1914
42
ναι
Carpathia
Πάτρα
160.  
Σταμάτης Λουκάς
27-11-1907
32
ναι
Sicilian Prince
Πειραιεύς
161.  
Σταματόπουλος Εμμανουήλ
29-5-1912
37
ναι
Laura
Πάτρα
162.  
Σταματόπουλος Ευστάθιος
29-5-1912
40
ναι
Laura
Πάτρα
163.  
Στασινός Ευστράτιος
1-3-1912
28
όχι
Athinai
Πειραιεύς
164.  
Στασινός Λουκάς
1-3-1912
27
όχι
Athinai
Πειραιεύς
165.  
Σταυρόπουλος Γεώργιος
25-2-1914
30
όχι
Ultonia
Πάτρα
166.  
Σταυρόπουλος Νικόλαος
11-5-1912
20
όχι
Italia
Νάπολη
167.  
Στεργίου Κωνσταντίνος
15-12-1920
27
ναι
Themistocles
Πειραιεύς
168.  
Στιβαντής Δημήτριος
19-2-1912
20
όχι
Chicago
Χάβρη
169.  
Στιβαχτής Αναστάσιος
22-9-1910
24
όχι
Athinai
Πειραιεύς
170.  
Στιβαχτής Δημήτριος
11-5-1912
39
ναι
Italia
Νάπολη
171.  
Στρογγύλης Ιωάννης
4-1-1911
24
όχι
Patris
Πειραιεύς
172.  
Στρογγύλης Ιωάννης Δ.
18-10-1906
29
όχι
Gerty
Πάτρα
173.  
Σφερής (ή Σφυρής) Δημήτριος
4-3-1914
27
όχι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα
174.  
Σφυρής Γεώργιος
22-9-1910
19
όχι
Athinai
Πειραιεύς
175.  
Σφυρής Δημήτριος
11-6-1910
22
όχι
Eugenia
Πάτρα
176.  
Τζούτζος Λουκάς
11-5-1912
20
όχι
Italia
Νάπολη
177.  
Τομαράς Δημήτριος
19-2-1912
19
όχι
Chicago
Χάβρη
178.  
Τραστόγιαννος Γεώργιος
26-2-1911
29
όχι
Athinai
Πειραιεύς
179.  
Τραστόγιαννος Γεώργιος
26-2-1911
28
όχι
Athinai
Πειραιεύς
180.  
Τσακρής Γεώργιος
5-12-1911
34
ναι
Martha Washington
Πάτρα
181.  
Τσάρας Δημήτριος
19-2-1912
25
όχι
Chicago
Χάβρη
182.  
Τσιτσιπής Παναγιώτης
15-5-1912
25
όχι
Oceania
Πάτρα
183.  
Τσίτσος Δημήτριος
21-10-1910
22
όχι
Themistocles
Πειραιεύς
184.  
Τσουρομπής Δημήτριος
22-9-1910
20
όχι
Athinai
Πειραιεύς
185.  
Τσουροπλής Χρήστος
28-2-1921
26
όχι
King Alexander
Πειραιεύς
186.  
Τσούτσος Σταμάτης
28-2-1921
26
όχι
King Alexander
Πειραιεύς
187.  
Φλωράκος Λουκάς
11-5-1912
20
όχι
Italia
Νάπολη
188.  
Φλώρος Αθανάσιος
19-2-1912
25
ναι
Chicago
Χάβρη
189.  
Φλώρος Ιωάννης
21-10-1910
30
ναι
Themistocles
Πειραιεύς
190.  
Χρυσικός Λουκάς
3-8-1912
18
όχι
Pannonia
Πάτρα
191.  
Χρυσικός Λουκάς
20-5-1912
30
ναι
Martha Washington
Πάτρα
192.  
Χρυσικός Χρήστος
4-3-1914
18
όχι
Kaiser Franz Josef I
Πάτρα


Η συνέχεια στο Β' μέρος




[1] Β. Δ. 3/15-12-1833.
[2] Δ)μα 29-8-1912 (ΦΕΚ 261/1912). Το 1915 ο Συνοικισμός Μονής Θεοτόκου και η Κοινότητα Δαδίου μετονομάστηκαν σε Κοινότητα Αμφίκλειας (ΦΕΚ 213/1915).
[3] Οι συνθήκες ζωής στα χρόνια εκείνα, ιδιαίτερα της αγροτιάς η οποία έδωσε και το μεγαλύτερο ποσοστό στον όγκο των μεταναστών, ήταν άθλιες.
[4] Χαρακτηριστική είναι η παρατήρηση ότι οι μετανάστες δεν προερχόντουσαν όλοι από τα πιο φτωχά τμήματα του αγροτικού πληθυσμού. Το ταξίδι απαιτούσε ένα σημαντικό ποσό και οι πράκτορες ή οι τοκογλύφοι που θα δάνειζαν το απαραίτητο για τα ναύλα ποσό, ζητούσαν εξασφάλιση. Έτσι μικροκτηματίες με υποθηκευμένα κτήματα ήσαν πολλοί μεταξύ των μεταναστών.
[5] έτσι παρουσίαζαν την Αμερική  εκατοντάδες μεσίτες μετανάστευσης (επάγγελμα που ανθούσε τα χρόνια εκείνα), ως νέα Γη της Επαγγελίας.
[6] Στους παράγοντες που ώθησαν προς την υπερπόντια μετανάστευση, σημαντική θέση δίπλα στις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες κατείχαν και οι πολιτικές συνθήκες. Η εμπόλεμη κατάσταση, αλλά και οι πολιτικές εκτροπές και ανωμαλίες γίνονταν πρόξενοι μεγάλων πληθυσμιακών μετακινήσεων. Η ανυποταξία στο στρατό τις δύο δεκαετίες 1890-1910 ήταν σημαντική. Για τις τότε κυβερνήσεις η μετανάστευση αποτέλεσε μια επιθυμητή εκτόνωση και τη διέξοδο από το μεγάλο και άλυτο πολυετές πρόβλημα της ληστείας στην Ελλάδα.
[7] Κυμαίνονταν από 100 μέχρι 400 δραχμές σε αξία της εποχής εκείνης. Με τον ανταγωνισμό των εταιρειών και με το μεγάλο αριθμό μεταναστών σε κάθε ταξίδι (1.000 - 1.500 άτομα), το ταξίδι έφτασε να κοστίζει 60 δραχμές. Πάντως ήταν σημαντικό ποσό για τα χρόνια εκείνα.
[8]  Η τοκογλυφία οργίαζε. Ο τόκος, ήταν 20-30% σε χρήμα, αλλά οι δανειστές έπαιρναν από τους οφειλέτες τους, γάλα, βούτυρο, και άλλα προϊόντα, ανεβάζοντας τον τόκο σε 70 ή και 80%.
[9] Όταν λέμε Αμερική εννοούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ).
[10] Λαβαίνοντας ως βάση υπολογισμού τον πληθυσμό σε 3.766 κατοίκους (δηλ. το μέσο όρο των απογραφών πληθυσμού στα έτη 1896 και 1920), τότε έχουμε : 189X100 / 3.766 @ 5 %
[11] Αντιπρόσωπος (πράκτορας) για τη Φθιώτιδα ήταν ο Αθανάσιος Γιαννούκος, με γραφείο στην οδό Ρήγα Φεραίου στη Λαμία.
[12] Οι ελληνικές υπερπόντιες γραμμές που αναπτύχθηκαν ήταν κυρίως δύο : η γραμμή βορείου Ατλαντικού (1907– 1977), που τη διέκοψε για επτά χρόνια ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η γραμμή Αυστραλίας (1947 – 1977).
[13] Εταιρεία των Δ. Μωραΐτη και Παν. Βαλλιάνου. Είχε τα αγγλικής κατασκευής υπερωκεάνια "Μωραΐτης" (Moraitis) και "Αθήναι" (Athinai).
[14] Είχε τα ίδια πλοία της προηγούμενης εταιρείας (δηλ. Moraitis και Athinai). Όμως χρεοκόπησε το 1912 και απορροφήθηκε από την εταιρεία των Αφών Εμπειρίκου.
[15] Η «Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος» συχνά αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει επιτάξεις και φθορές πλοίων, από πολεμικές αντιξοότητες (Βαλκανικοί πόλεμοι, Α’ παγκόσμιος πόλεμος) αλλά και από εχθρότητα των αντίπαλων πολιτικών μερίδων, που εναλλάσσονταν τότε στη διακυβέρνηση της χώρας. Στη συνέχεια η «Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος» ίδρυσε την αγγλική εταιρεία «Byron Steamship Company» που διαλύθηκε το 1928, μετά υπέγραψε μια ατυχή σύμβαση το 1932 με το κράτος και τελικά το 1937 διαλύθηκε.
[16] Ήταν το πρώτο πλοίο που παρέλαβε το 1909 από τα αγγλικά ναυπηγεία (4.890 κόρων).
[17] Τα επόμενα χρόνια μετονομάστηκε σε Megali Hellas (το 1919) και σε Byron (το 1923).
[18] Στις αρχές του 20ου αιώνα περίπου ένας στους επτά μετανάστες παρέμενε στη Νέα Υόρκη, που είχε το 1910 πάνω από 12.000 Έλληνες. Οι υπόλοιποι συνέχιζαν την πορεία τους στην τεράστια αμερικανική ενδοχώρα.
[19] «Ο βίος εν Νέα Υόρκη είναι αρκούντως πολυδάπανος. Αν ο μετανάστης μείνει ημέρας τινάς άεργος ενταύθα και δεν έχει συγγενείς ή φίλους, οι οποίοι να δαπανώσι δι΄ αυτόν, οφείλει να υπολογίζει εν τουλάχιστον δολλάριον καθ΄ ημέραν δια τροφήν και κατοικίαν, ήτοι πέντε περίπου φράγκα. Και ταύτα αν τρώγει εις τα ελληνικά μικροεστιατόρια και αποφεύγει τα ποτά και τα κεράσματα. Οιονδήποτε ποτόν στοιχίζει το ολιγότερον 5 σεντς, ήτοι 25 λεπτά. Καλόν είναι ο μετανάστης να προσπαθεί να μη μείνει μακρόν χρόνον εν Νέα Υόρκη, αλλά να διευθύνεται εις το εσωτερικόν. [Από τον «Οδηγόν του Μετανάστου», 1910].
[20] Δεν καταγράφηκαν και  δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτή την εργασία όσοι μετανάστες ήρθαν στις ΗΠΑ, αλλά από άλλα λιμάνια της.