«Kαι συ γλώσσα μου πεθαίνεις
C’esu glossamu pethenise
Για τον καιρό που περνά
Ja ton kero ti perani
Για τους ανθρώπους που αλλάζουν
Ja tus athropu ti addhazusi
Εσύ πεθαίνεις
Esu pethenise
Μαζί σου πεθαίνει η ψυχή μου .
Methesu petheni I psihimu »
( Salvino Nucera : Ο ποιητής των Ελληνόφωνων της Καλαβρίας .!
Το τραγούδι . Ο καλύτερος αγωγός του πολιτισμού . Με την “καρντία” , των Ελλήνων εκεί στα Γκρεκάνικα χώματα και τις μυρωδιές της γης και της ιστορίας.
Τα ονόματα , τις στράτες , τα θέατρα , τις εκκλησιές , τις λιόβολες φυσιογνωμίες του φτωχού ιταλικού νότου , όπου ελληνικές ψυχές έζησαν, μίλησαν ,τραγούδησαν, χόρεψαν , ταξίδεψαν την Ελλάδα πέρα απ΄το Ιόνιο , στο Ασπρομόντε , στην Καλαβρία, στον Κρότωνα, τη Σύβαρη, το Σαλέντο , τον Ιέρακα.
Εκεί που οι λέξεις του Ομήρου μπήγονται στην καρδιά σαν καρφιά στην απαίσια πραγματικότητα και ματώνουν ή θάπρεπε να ματώνουν τη θύμηση , με τη φράση των Γκραικάνων: ΕΙΜΑΙ ΕΛΛΗΝΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΛΑΒΡΙΑ / ΚΑΙ ΘΕΛΩ ΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΑΩ ΤΟΥΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΓΛΩΣΣΑ .
Μες΄τις κόκκινες γραμμές που δένουν τις ζωές μας και στο κίτρινο χρώμα , που δεν είναι ήλιος , δεν είναι στάχυ, οι λέξεις της φυλής μας , φυσούν απ΄τις παρυφές των Ελλήνων όπου γης κι έρχονται τραγουδώντας τις μνήμες .
Και μη βιαστεί κανείς να πει : Γυρίζει πίσω ο κόσμος ; Τα πάντα ρει που είπε και ο σοφός παππούς Ηράκλειτος . Αλήθεια είναι , μα εκεί στην κοίτη του ποταμού τα ψήγματα χρυσίζουν , μιλούν, υπάρχουν , ακόμα κι όταν κόβεται το νερό στις πηγές, απ΄τους δράκους των αληθινών παραμυθιών.
Τούτη η μικρή κατάθεση , ας είναι φόρος μνήμης για τους
προγόνους μας της Στερεάς Ελλάδας ,που ταξίδεψαν στην Κάτω Ιταλία και ίδρυσαν την πόλη Λοκροί στο ακρωτήριο Ζεφύριο , το 673πΧ με το προσωνύμιο Επιζεφύριοι Λοκροί . Για όλους τους Έλληνες της Μεγάλης Ελλάδας , που πάλεψαν να κρατήσουν την ελληνική γλώσσα, με νύχια και με δόντια , έλκοντας ιταλικές λέξεις και αντιπαλεύοντας τη σαρωτική Δύση σε κάθε της επιβολή . Κρατώντας , παρά τις αλλεπάλληλες επιβολές την ελληνικότητα και τον πολιτισμό τους .
Διατηρώντας το απαρέμφατο στον Αόριστο :( Τί ίρτετε κάμει ώδε;) και τα πιό ισχυρά γλωσσικά στοιχεία που είναι τα δωρικά προβυζαντινά λεξιλογικά στοιχεία της γλώσσας μας . Αρχαίοι ελληνικοί όροι , που συναντούνται στον Ησίοδο με το άλφα στη θέση του ήτα ( λανός αντί ληνός , νασίδα αντί νησίδα , παττά αντί πηκτή ).
Το αλάννω – ελαύνω= οργώνω . Λένε : Το πρωτινόν gοθτει τε σπορίε, από σπέρρει κι απόι αλάννει ( Πρώτα κόβει τις σποριές και έπειτα οργώνει ).
Ο γλωσσολόγος Αναστ. Καραναστάσης κατέγραψε στο μνημειώδες έργο του ‘’ΙΣΤΟΡΙΚΌ ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΙΔΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΑΤΩ ΙΤΑΛΙΑΣ (Ακαδημία Αθηνών 1984-1992) έξι χιλιάδες ελληνικές λέξεις .!
Σήμερα τα Γκρεκάνικα ηχούν πικρά νοσταλγικά , σκορπισμένες λέξεις στις κορυφογραμμές και στις χαράδρες του Ασπρομόντε , στις αρχαίες πέτρες του θεάτρου των Λοκρών , στο μοναστήρι του Οσίου Ιωάννη του Θεριστή, στο μοναδικό δωρικό κίονα του ιερού της Ήρας στον Κρότωνα . Στα ψηφιδωτά της Σύβαρης κι από κάτω περπατούν ζάπλουτοι νεκροί . Βυζαντινοί τρούλοι μες την απερίγραπτη σιωπή και μεγαλόπρεπα ερειπωμένες αψίδες απ΄όπου πέρασε καταλυτικά το αύριο.
Ο χρόνος στήνει παντού καρτέρι . Συνκληρονόμοι στη φωτιά του, πρόσωπα και πράγματα περνούν ... Τί θα μείνει; Τα μάτια του ουρανού και η ΜΝΗΜΗ .
Στο Κέντρο Ελληνόφωνων Σπουδών στην Μπόβα Μαρίνα το σύνθημα είναι « Η ΓΛΩΣΣΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΤΡΙΔΑ» , και η Απόφαση του Συνεδρίου το 2002 , να γράφουν με ελληνικούς χαρακτήρες στο εξής.
Ο Αντόνιο Νουσέρα , ο καλύτερος χορευτής , με ταμπορέλο και οργανέτο και τη δίγλωσση τσαμπούνα(τσεραμέντα α paru), όργανο αποκλειστικά των Ελληνόφωνων , χορεύει στην πλατεία του Αη Γιάννη, γκρεκάνικο μπαλέτο και όχι ταραντέλλα ( η ταραντέλλα είναι Ναπολιτάνικη και πάει με το τέμπο της απλής τσαμπούνας ). Το Γκρεκάνικο τραγούδι , φέρνει τον καημό των Ελληνόφωνων :
Αnto tafi Omero zitai ce seli na mi reseni I glossa dikima
«Από τον τάφο ο Όμηρος ζητάει και θέλει να μην πεθάνει η γλώσσα η δική μας ..». (Domeniko Nusera ).
Στην καταιγίδα που σβήνει τα υλικά πράγματα , αλώβητη μένει μονάχα η ψυχή . Κι ότι έχει ψυχή δε χάνεται . Κρατάει μέσα του το σπόρο και συνεχίζει δένοντας το χτες με το σήμερα και το μέλλον.
Κάθε μέρα ερειπώνονται και ερημώνονται οι ρίζες . Χτες στο Γκαλλισιανό , αύριο στην Κνωσσό , την άλλη στην Ολυμπία . Μαύρο , είτε με φωτιά , είτε με τσεκούρι , είτε αλλάζοντας έντεχνα ή βάρβαρα τις σελίδες των βιβλίων . Αλλάζοντας, τις σελίδες του νου και της ψυχής.
Αφαιρώντας τη γλώσσα από παντού , προτάσσοντας , ότι , τόσο απροκάλυπτα ζούμε πλέον στη γη.
Σ΄αυτό τον ανελέητο και άνισο αγώνα , ας ακούσουμε την πρόταση που κάνουν οι Γκραικάνοι για τη γλώσσα τους που αργοσβήνει , συνεχίζοντας πεισματικά να δηλώνουν Έλληνες . Ας ακούσουμε το τραγούδι τους .
«Έχει μια γλώσσα που πεθαίνει / Δεν έχει γιατρό για να τη γιάνει.
Η καρδιά μου πονάει πολύ / γιατί λίγα μπορώ να κάμω να μη χαθεί.
Να τη μιλάει όποιος την ξέρει/Να τη μιλάει , να μην την ξεχνάει.
Να τη μιλάει με τα παιδιά /Να τη μιλάει στη γειτονιά .
Να τη μιλάει με τους ξένους/ Να τη μιλάει να μη χαθεί .
Να τη μιλάει να μη ντραπεί .
Εghi mia glossa ti petheni/den eghi iatro tin a ti jani
I cardiamu poni paddi/ti ligo sonno gami na mi ghati
Na ti platespi pi tin sceri/ na tin platespi mi sdimmoni
Na tin platespi me ta pedia /na tin platespi stin ghitonia
Na tin platespi me tu scenu/ na tin platespi na mi ghadi
Na thn platespi na mi ndrpidhi »
( Bruno Stelitano - ποιητής )
«Αν λησμονήσω τη γλώσσα μου είμαι χαμένος
Είμαι χαμένος γιατί λησμονάω τη γενιά μου »
Bruno Stelitano
(Πληροφορίες , στοιχεία ιστορικά και τραγούδια από από το βιβλίο
«ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΗ ΚΑΛΑΒΡΙΑ» εκδόσεις Μίλητος
© Σκουρολιάκου Μαρία
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)